1. Nuqsonlar va ularning turlari Radiatsion nuqsonlar

Mavzu: Kristallardagi nuqsonlar va ularni aniqlash usullari.
Reja:

1. Nuqsonlar va ularning turlari

2. Radiatsion nuqsonlar

3. Qattiq jismlarda chizig’iy nuqsonlar.

4. Kristallardagi hajmiy nuqsonlar

Kristal deb jismni tashkil etgan zarrachalarni qat’iy tartibda joylashishiga aytiladi.

Monokristal-shakli, tuzilishi o’ziga o’xshash va fazoda bir hil orientatsiyaga ega kristallar. Anizotrop muayyan hossalari turli yo’nalishlarda farq qiladi.

Polikristal- turli o’lchov va orientatsiyaga ega monokristallardan iborat qattiq jismla aytiladi.

Kristal panjara- bazislarni fazoda x y z o’qi bo’ylab to’g’ri chiziq bilan birlashtirilsa kristal panjara hosil bo’ladi.

Real kristallar tuzilishida tashkil etuvchilarining joylashuvida aniq geometriyaviy qonuniyatlardan ko’plab chetlanishlar, ya’ni nuqsonlar kuzatiladi. Bu nuqsonlar kristallarning u yoki bu xossalariga kuchli ta'sir etadi. Shuning uchun ularni o’rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Kristalldagi nuqsonlarning tabiatiga va tuzilishiga qarab juda ko’p sinf-larga ajratish mumkin. Lekin ularni geometriyaviy tuzilishiga qarab asosan quyidagi to’rtta guruhga birlashtirish mumkin. Real kristallar tuzilishida tashkil etuvchilarining joylashuvida aniq geometriyaviy qonuniyatlardan u yoki bu xossalariga kuchli ta'sir etadi. Shuning uchun ularni o’rganish ko’plab chetlanishlar, ya’ni nuqsonlar kuzatiladi. Bu nuqsonlar kristallarning muhim ahamiyat kasb etadi. Kristalldagi nuqsonlarning tabiatiga va tuzilishiga qarab juda ko’p sinflarga ajratish mumkin. Lekin ularni geometriyaviy tuzilishiga qarab asosan quyidagi to’rtta guruhga birlashtirish mumkin.

1. Nuqtaviy yoki nol o’lchovli nuqsonlar.