1. Taʼlim jarayonida kuzatiladigan xolatlarni psixologik taxlil qilish

1. Taʼlim jarayonida kuzatiladigan xolatlarni psixologik taxlil 

qilish. 
Oxirgi yillarda g’arb psixologlari nomotetik va idiografik yondoshgan holda 
shaxsni o’rganishda ishonchsizlik bo’lmoqda. Ko’rsatilishicha psixodiagnostikani
tarixida ushbu yondoshishlarni integrasiyasini boshlanishi. (Olport qimmatbaho 
buyumlar va shaxsiy hujjatlar o’rganilishini yo’lga qo’ygan). Taxmin qilinishicha
nomotetik va idiografik yondoshish integrasiyasi “dialogik model” degan nomlanish 
psixolog va tekshiriluvchining o’zaro ta’siridan yuzaga kelgan. Bu modelda
psixolog “umumiy daraja eksperti” ko’rinishida, tekshiriluvchi esa “shaxsiy fikrlar 
va ahamiyatlar eksperti” ko’rinishida bo’ladi. Nomotetik yondoshishni mashhurligi
shu bilan xulosa qilinadiki, hamma psixologik xususiyatlar hosil bo’lishini o’ziga 
xosligini isbotlovchi bir necha misollarni hech bir qiyinchiliksiz keltirishimiz
mumkin. Introvertirlikni individda aniqlaganimizda bu xususiyat doimiy bo’lishiga 
va aniq bir sharoitlarga bog’liqmasligi haqida tez xulosa qilishimiz kerak emas.
Inson ayrim hollarda va munosabatlarda introvert, boshqa hollarda esa ekstravert 
bo’lishi mumkin. Bundan kelib chiqishiga ko’ra individ aniq bir holatlarda qanday
harakat qilganiga asoslangan holda, uning boshqa holatlarda qanday harakat 
qilishini aniq bilish mumkin emas.
Idiografik 
yondashuvlar
tarafdorlari 
alohida
shaxsning 
psixik
tashkillashtirishni qaytalanmasligini, “obyektiv” (miqdoriy) metodlardan uni 
o’rganilishidan xoli holda ekanligini ta’kidlashadi. Shaxsda ilmiy izlanish olib
borish mumkin emas, chunki har bir uning yuzaga kelishi o’ziga xos umumiydan 
ajralgan chet el psixologiyasida nomotetik va idiografik qarshi turishlar dialektik
bog’lanishlarni qarshi turishi natijasida kelib chiqadi. 

2. Inson psixikasiga taʼsir qiluvchi omillar. 
Yosh davrlari psixologiyasi va pedagogik psixologiya fanlari mushtarak, bir 
biriga uzviy bogliqdir, chunki ularning har ikkisi, bitta, umumiy jarayonni - ulgʼayib
borayottan insonning psixik faoliyati hamda uning xulq-atvorini tadqiq etadi. Biroq, 

shunday boʼlsa-da, bu ikki fan psixologiya ilmining mustaqil sohalari hisoblanib,

ularning har biri oʼz predmeti va tadqiqot vazifalariga egadir. Yosh davrlari 
psixologiyasi ontogenezdagi turli yosh davrlari psixik taraqqiyotining umumiy
qonuniyatlarini, psixik rivojlanishini hamda psixologik xususiyatlarini oʼrganadi. 8 
Ontogenez ~ (yunoncha,. optos-mavjud, jon, zot; genezis- kelib chiish, paydo
boʼlish) - individning paydo boʼlishidan, umrining oxirigacha psixik rivojlanish 
jarayoni. Yoshning ulgʼayib borishi, psixik jarayonlarning inson rivojlanishidagi
qonuniyatlari, undagi yetakchi omillar hamda inson hayot yoʼlining turli 
bosqichlarida uning shaxsiga xos xususiyatlar - yosh davrlari psixologiya fanining
tadqiqot predmeti hisoblanadi.