12-mavzu: Ish haqi va mehnat munosabatlari Reja
Download 299.16 Kb. Pdf ko'rish
|
13-mavzu Iqtisodiyot
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tayanch so’z va iboralar
- 1) Ish haqining iqtisodiy mazmuni.
- Ish haqi – ishchi va xizmatchilar mehnatining miqdori, sifati va unumdorligiga qarab, milliy mahsulotdan pul shaklida oladigan ulushi.
|
12-mavzu: Ish haqi va mehnat munosabatlari Reja: 1. Ish haqining iqtisodiy mazmuni. 2. Ish haqini tashkil etish shakllari va tuzilishlari. 3. Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va kasaba uyushmalarining roli. Tayanch so’z va iboralar Ish haqi, ish haqi fondi, ish haqidagi nazariyalar, ish haqining miqdori, ish haqining darajasi, nominal ish haqi, real ish haqi, vaqtbay ish haqi, ishbay ish haqi, ish haqi tarif tizimi, tarif stavka, ish haqini oshirishda kasaba uyushmalarining roli. 1) Ish haqining iqtisodiy mazmuni. Jamiyatda moddiy ne’matlarni ishlab chiqarishda boshqa omillar qatori ishchi kuchi – mehnati qatnashadi. Ishchi kuchi mehnati jamiyat rivojlanishida hal qiluvchi rol o’ynaydi, ya’ni mehnatsiz xech narsa yaratilmaydi. Inson ishlab chiqarishda o’z mehnati bilan ish kuchini, ya’ni o’zining aqliy va jismoniy qobiliyatini, energiyasini sarflaydi. Inson sarflagan mehnat qobiliyatini qayta tiklash uchun u ishlab chiqarilgan mahsulotdan o’z ulushiga ega bo’lishi kerak. Bu yaratilgan maxsulot va daromad taqsimlanishi jarayonida o’z ulushini oladi bu esa ish haqi ko’rinishida bo’ladi. Ish haqi – ishchi va xizmatchilar mehnatining miqdori, sifati va unumdorligiga qarab, milliy mahsulotdan pul shaklida oladigan ulushi. Ish haqi ishlab chiqarish jarayonida yaratilgan zarur mahsulot bilan bog’liq bo’lib, uning asosiy qismini tashkil etadi. Ish haqi - ishchi va xizmatchilarning turmush va mehnat sharoitini yaxshilash, o’z qobiliyatini tiklash, o’ziga o’rinbosarlar tayyorlash, ta’minlashni ifodalaydi. Ishchi kuchini takror hosil qilishda ish haqidan tashqari foiz, renta, foyda, divident, turli imtiyozlar va nafaqalarning ham roli bor. Ish haqining mazmunini to’laroq tushunish uchun nominal va real ish haqi tushunchalarini bilishimiz zarur. Ishchi uchun qanday shaklda va qancha miqdorda ish haqi olishi emas balki unga qancha miqdorda tovarlar va xizmatlar sotib olishi mumkinligi muhim. Shu sababli nominal va real ish haqi sarflanadi. Download 299.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|