13-mavzu. Avtomatik tizimlarni ishlash vaqtida ishonchliligini ta‘minlash

13-MAVZU. AVTOMATIK TIZIMLARNI ISHLASH VAQTIDA ISHONCHLILIGINI TA‘MINLASH.
REJA:
1. Loyihalash jarayonida avtomatik boshqarish tizimlarining ishonchliligini tahlil qilish.
2. Аvtomatik sistemalarni ekspluatatsiya sharoitida tashqi ta‘sirlari.
3. Аvtomatik sistemalarni ishdan chiqishini оldini olish.
4. Ishchi xodimlarning malakasini aniqlash va sonini hisoblash.
Loyihalash jarayonida avtomatik boshqarish tizimlarining ishonchliligini tahlil qilish.
Loyihalash jarayonida avtomatik boshqarish tizimlari (ABT)ning ishonchliligi darajasini ta'minlash uchun ishonchlilik ko'rsatkichlarini aniqlash va uni takomillashtirish bo'yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish kerak.
Ishonchliligini tahlil qilish uchun haqiqiy tizim va uning elementlari ishlash jarayonlarining xususiyatlarini hisobga olgan matematik modellar qo'llaniladi.
Loyihalash jarayonida ishonchlilikni tahlil qilishning asosiy usullari quyidagilardir: buzilish intensivligining o'rta guruh qiymatlari bo'yicha; foydalanish ma'lumotlarini ishlatish; koeffitsientlar usuli. Ushbu metodlar ABTlarini tadqiqotida eng keng tarqalgan bo'lib eksponentsial taqsimotiga (element yetishmovchiligi modeli va tizim) asoslangan.
Buzilish intensivligining o'rtacha qiymatlari bo'yicha ishonchlilikni hisoblash usuli.
Dastlabki ma'lumotlar o'rtacha (ma'lum bir guruh i tizimining elementlari soniga ko'ra) lining buzilishligi va tizimda ushbu elementlarning soni λi bo‘ladi. Tizim taxminan bir xil buzilish darajasi bilan m guruhlarga bo'lingan bo'lsa, u holda xatolik oqimi parametri quyidagi formula bilan ifodalanadi:
Buzlishgacha o‘rtacha ishlash vaqti esa:
Operatsion ma'lumotlardan foydalangan holda ishonchlilikni hisoblash usuli.
Ushbu usulda ishonchlilikni hisoblashda ABT ishonchliligi, loyihalash va tuzilishining statistik ma'lumotlari qo'llaniladi. Ushbu usul bilan ishonchlilikni hisoblash, o'z navbatida, ikki turga bo‘linadi.
1) Bir xil turdagi tizimlarning o'rtacha ishonchliligi. Ma'lum bo'lishicha, analog Na elementlarining soni; Np tizimining elementlari soni; Tна va λаi = λpi (λаi – analog tizimning buzilishligining o'rtacha intensivligi; λpi -loyihalashtirilgan tizimning o'rtacha ishdan chiqishi). U holda loyihalashtirilgan tizimning buzilish vaqti quyidagi formula bilan aniqlanadi
Ishdan chiqish oqimining parametri esа quyidagi formula orqali topiladi:
2) Haqiqiy ishlash sharoitlariga muvofiq qayta hisoblash koeffitsientlaridan foydalanish. Qayta hisoblash koeffitsienti quyidagi ko‘rinishda aniqlanadi:
Bu yerda, Tна – analog tizimining buzilishgacha o‘rtacha ishlash vaqtining hisobi; T΄на– analog tizimining buzilishgacha o‘rtacha ishlash vaqti.
Тnа jadval bo‘yicha buzilishlar intensivligi λi qiymati orqali aniqlanadi:
Loyihalashtirilgan tizimlarning buzilishigacha o‘rtacha ishlash vaqti:
Koeffitsientlar usuli.
Hisoblash uchun dastlabki ma'lumotlar: tizimdagi Ni elementlarining soni, asosiy elementning ishdan chiqish intensivligi λб, i-chi elementning intensivligi λi ga teng. U holda buzilish oqimining parametri quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Bu yerda, ki – ishonchlilik koeffitsienti, quyidagicha aniqlanadi:
Koeffitsientlar usuli ishonchlilikni hisoblash uchun eng oson va eng yuqori darajadagi aniqlikka ega.
Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, ko'rib chiqilgan usullar loyihalash bosqichida ishonchlilikni baholash imkonini beradi. Ishonchlilik faqat amaliyot bosqichida baholanishi mumkin.