пед масала

Мавзу: Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи ва уни пасайтириш йўллари

Режа:

1. 
   Маҳсулот таннархи тушунчаси, унинг мазмун ва моҳияти
   
2. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархини ҳосил қилувчи харажатлар ва уни ҳисоблаш усуллари
   
3. 
   Таннархга таъсир этувчи омиллар ва уни пасайтириш йўллари
   

Аниқ мақсадлар:

1. 
   Маҳсулот таннархи ҳақида умумий тушунчага эга бўлади ва маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи тарифини ёддан айтиб беради.
   
2. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи таркибига кирувчи харажатлар гуруҳини айтиб беради.
   
3. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархини ҳисоблаш формуласини ёзиб беради ва шу формулага асосан 1 та масала ечади.
   
4. 
   Таннархга таъсир этувчи омилларни санаб беради ва уни пасайтириш йўлларига қўшимча ва таклифлар киритади.
   

Тестлар:

1. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи – Ишлаб чиқарилган ________________ маҳсулотга _______________________________________ йиғиндиси.
   
2. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи таркибига кирувчи харажатлар гуруҳини тартиб бўйича белгиланг:
   

• 
  Ишлаб чиқаришга оид ижтимоий суғуртага ажратмалар;
  
• 
  Ишлаб чиқариш моддий харажатлари;
  
• 
  Асосий фондлар ва Ишлаб чиқариш аҳамиятига эга номоддий активлар амортизацияси (эскириши);
  
• 
  Ишлаб чиқариш хусусиятига эга меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари;
  
• 
  Ишлаб чиқаришга оид бошқа харажатлар.
  

3. 
   Қуйидаги формулалардан қайси бири маҳсулот ишлаб чиқариш таннархини ҳисоблаш формуласи ҳисобланади?
   

А) Т_и.ч.=ЯМ/Х_и.ч. Б) Т_и.ч.= Х_и.ч./ЯМ В) Т_и.ч.= Х-Х_и.ч. Г) Т_и.ч.= Х_и.ч.
Д) Т_и.ч.=ЯМ/Х Е) Т_и.ч.= Х/ЯМ
Бу ерда: Т_{и.ч .}- ишлаб чиқариш таннархи;
ЯМ - Ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулот;
Х_и.ч. – Ишлаб чиқариш харажатлари;
Х – Жами харажатлар.

4. 
   Қуйидаги омилларнинг қайсилари таннархнинг ошишига ва қайсилари камайишига сабаб бўлишини белгиланг.
   

Таннархнинг ошишига ёки пасайишига олиб борувчи омиллар:

• 
  Моддий харажатлар ошиши
  
• 
  Ишлаб чиқаришни интенсивлаштирилиши Таннархнинг
  
• 
  Маҳсулот ишлаб чиқаришни максимал ошиши
  

даражада купайтирилиши

• 
  Энг кам ойлик иш ҳақининг кўтарилиши Таннархнинг
  
• 
  махсулот бирлиги хисобига мехнат ва камайиши
  

буюмлашган сарф харажатларни камайтирилиши

Тест жавоблари:

1. 
   Махсулотнинг ишлаб чикариш таннарxи – Ишлаб чиқарилган бир бирликдаги махсулотга сарфланган ишлаб чикриш xаражатларининг суммаси (йиғиндиси).
   
2. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи таркибига кирувчи харажатлар гуруҳини тартиб бўйича белгиланг:
   

• 
  Ишлаб чиқаришга оид ижтимоий суғуртага ажратмалар; - 3
  
• 
  Ишлаб чиқариш моддий харажатлари; - 1
  
• 
  Асосий фондлар ва Ишлаб чиқариш аҳамиятига эга номоддий активлар амортизацияси (эскириши); - 4
  
• 
  Ишлаб чиқариш хусусиятига эга меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари; - 2
  
• 
  Ишлаб чиқаришга оид бошқа харажатлар. - 5
  

3. 
   Қуйидаги формулалардан қайси бири маҳсулот ишлаб чиқариш таннархини ҳисоблаш формуласи ҳисобланади?
   

А) Т_и.ч.=ЯМ/Х_и.ч. Б) Т_и.ч.= Х_и.ч./ЯМ В) Т_и.ч.= Х-Х_и.ч. Г) Т_и.ч.= Х_и.ч.
Д) Т_и.ч.=ЯМ/Х Е) Т_и.ч.= Х/ЯМ

4. 
   Қуйидаги омилларнинг қайсилари таннархнинг ошишига ва қайсилари камайишига сабаб бўлишини белгиланг.
   

Таннархнинг__ошиши'>Таннархнинг ошишига ёки пасайишига олиб борувчи омиллар:

• 
  М
  Таннархнинг
  ошиши
  оддий харажатлар ошиши
  
• 
  Ишлаб чиқаришни интенсивлаштирилиши
  
• 
  Маҳсулот ишлаб чиқаришни максимал
  

Таннархнинг
камайиши
даражада купайтирилиши

• 
  Энг кам ойлик иш ҳақининг кўтарилиши
  
• 
  махсулот бирлиги хисобига мехнат ва буюмлашган сарф харажатларни камайтирилиши