Amaliy mashg‘ulot. Bozor iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning iqtisodiy roli reja: Davlatning milliy iqtisodiyotni tartibga solishdagi roli haqidagi nazariya va qarashlar

Amaliy mashg‘ulot. Bozor iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning iqtisodiy roli
REJA:
1. Davlatning milliy iqtisodiyotni tartibga solishdagi roli haqidagi nazariya va qarashlar
2. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning maqsad va vazifalari
3. Davlatning iqtisodiyotga ta’sir qilish usullari va vositalari

№1. Topshiriq

Davlatning iqtisodiyotni tartibga solish yo‘llari va usullari o‘rtasida to‘g‘ri munosabatni o‘rnating.

	Davlatning iqtisodiyotni tartibga solish yo‘llari	№	Usullari
A)	Iqtisodiyotda davlat sektorini rivojlantirish
B)	Soliqlarni o‘stirish
B)	Bank majburiy zahira normasini pasaytirish
G)	Davlat buyurtmalarini kengaytirish
D)	Bank kredit stavkalarini pasaytirish

1) Bevosita

2) Bilvosita

№2. Topshiriq

Quyidagi keltirilgan ro‘yxatda davlat tomonidan bozor iqtisodiyotini tartibga solish moliyaviy- iqtisodiy dastaklarini ko‘rsating. Barcha to‘g‘ri javoblarni aniqlang.

1)	maktablarda iqtisodiy bilimlarni berish tizimini rivojlantirish
2)	monopoliyaga qarshi qonunchilik
3)	davlat tomonidan tadbirkorlarga beriladigan kreditlar
4)	ishlab chiqarishda qo‘lga kiritilgan yutuqlari uchun mukofotlar
5)	soliq siyosati
6)	davlat boshqaruv apparatini saqlash

№3. Topshiriq
Davlat tomonidan majburiy bozor narxlaridan past narxlarni qo‘llash oqibatida nimalarga olib kelishini tahlil qiling. Misol keltiring.

№4. Topshiriq

Nima sababdan davlat iqtisodiyotga aralashishi lozim? 

1)	bozor jamiyatdagi muhim muammolarni hal qilishda ojiz
2)	cheklangan ishlab chiqarish omillarini taqsimlash lozim
3)	davlat tovar va xizmatlarga muvozanat narxlarni o‘rnatadi
4)	uning vazifasi ishlab chiqarilgan tovarlarni eksport qilish

№5. Topshiriq
Davlat jamiyatning iqtisodiy hayotida turli vazifalarni bajaradi. Quyidagi javoblarning qaysilarida davlat ijtimoiy ishlab chiqaruvchi sifatida namoyon bo‘ladi?

1)	hukumat korxonalarni soliq solish tartibini o‘zgartirdi
2)	davlat dasturlari doirasida ta’lim tizimida yangi maktab ochildi
3)	markaziy bank tomonidan tijorat bankka faoliyatni yuritish uchun litsenziya berildi
4)	hukumat va markaziy bank inflyatsiyaga qarshi kompleks choralarni olib bordi

№6. Topshiriq
Davlatning iqtisodiyotdagi roli sifatida quyidagi fikrlar to‘g‘rimi?
a) Bozor mexanizmi davlat ko‘magisiz mamlakatning mustahkam va samarali mudofaasini tashkil qila olmaydi.
b) Davlat fundamental ilm-fanni moliyalashtiradi.

1)	faqat A to‘g‘ri
2)	faqat B to‘g‘ri
3)	A va B to‘g‘ri
4)	A va B noto‘g‘ri

№7. Topshiriq

Davlatning iqtisodiyotga bevosita ta’sir etish usullariga qaysi javoblar tegishli?

1)	soliqqa tortish
2)	davlat sektorini rivojlantirish
3)	pul - kredit siyosati
4)	tashqi iqtisodiy faoliyat

№8. Topshiriq

Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlatning faoliyat turi va davlatning vazifalari o‘rtasida muvofiqlikni o‘rnating.

Davlatning faoliyat turi	Bozor iqtisodiyotida davlatning funksiyalari
A) mamlakatda ichki tartibotni o‘rnatish
B) jamoat transporti ishini tashkil etish
B) pensiya va subsidiya to‘lovlarni amalga oshirish
G) davlat tomonidan tibbiyot diagnostik markazlarini qurilish ishlarini moliyalashtirish
D) ayrim toifadagi fuqarolarni bepul dori-darmonlar bilan ta’minlash

1) aholi ijtimoiy ta’minoti

2) ijtimoiy ishlab chiqarish
№ 9. Topshiriq
Davlat quyidagi dastaklar orqali iqtisodiyotga qanday ta’sir ko‘rsatadi?

№	Dastaklar	Yuqori inflyatsiya sharoitida	Iqtisodiy o‘sishni ta’minlash sharoitida
1	Soliq stavkalar
2	Bankning ochiq bozoridagi operatsiyalar
3	Budjet xarajatlari
4	Bank foiz stavkasi
5	Bank zahira normasi
6	Soliq imtiyozlar
7	Imtiyozli kreditlar
8	Transfertlar
9	Subsidiyalar

№ 10. Topshiriq

Asosiy tayanch tushunchalar
1. Iqtisodiyotni tartiblash
2. Davlatning iqtisodiyotga aralashuvi
3. Milliy iqtisodiyot mustaqilligini ta’minlash
4. Iqtisodiyotni tartibga solishning klassik nazariyasi
5. Iqtisodiyotni tartibga solishning keynscha modeli
6. Iqtisodiyotni tartibga solishning monetar modeli
7. Кouz teoremasi (couse teorem)
8. Ratsional kutish nazariyasi
9. Monetar qoida
10. Iqtisodiyotni tartiblashning bevosita usullari


Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang:
a) Milliy manfaatlardan kelib chiqqan holda iqtisodiyotni barqarorligini ta’minlash bozor bajara olmaydigan ijtimoiy-iqtisodiy maqsadlarni amalga oshirish;
b) iqtisodiyot o‘zini-o‘zi bozor mexanizmi va bozor regulatorlari asosida tartibga soladi, ular yordamida mamlakatdagi resurslar to‘la ishga solinadi;
c) iqtisodiyotni chet elga qaram bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik, buning uchun chora-tad-birlar belgilash, milliy manfaatlarni himoya qilish;
d) bozor o‘z-o‘zicha iqtisodiyotni samarali tartibga sola olmaydi, resurslardan to‘la foydalanishni amalga oshira olmaydi. Shuning uchun davlatning iqtisodiyotga fiskal va pul-kredit siyosati orqali faol aralashuvi qo‘yilgan maqsadga erishish mumkinligi to‘g‘risidagi konsepsiya;
e) makroiqtisodiy nisbatlarning bir-biriga mos holda rivojlanib borishi, undagi turli bo‘g‘inlar faoliyatini bir-biriga bog‘liq holda muvozanatlashuviga erishish;
f) monetarizm tarafdorlari tomonidan ilgari surilgan. Unga ko‘ra muomaladagi pul massasi yiliga real YaIM o‘sishining potensial sur’ati darajasiga teng miqdorda o‘sishi kerak. Pul massasi barqaror 3-5% o‘sishi zarur;
g) ijobiy yoki salbiy effektlar1 ta’sirida kelib chiqadigan muammolarning ma’lum bir qismini davlat aralashmay yechish mumkinligini e’tirof etuvchi konsepsiya. Unga muvofiq tashqi effektning ma’lum qismi manfaatdor tomonlar o‘rtasida ovoza qilinmaydigan «kishi bilmas» individual bitimlar orqali yechish mumkin bo‘lgan muammolardir;
h) keynschilikka muqobil, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi minimum darajada muomaladagi pul miqdorini tartibga solish doirasidagina bo‘lishi zarurligini asoslovchi konsepsiya. Unga ko‘ra narx darajasi muomaladagi pul miqdoriga bog‘liq, shuning uchun monetar qoidaga rioya qilish kerak;
i) gipoteza, unga muvofiq firmalar va uy xo‘jaliklari davlat pul-kredit va budjet siyosati orqali iqtisodiyotga ma’lum darajada o‘z ta’sirini o‘tkazadi deya kutishadi va o‘z manfaatlaridan kelib chiqib, bu siyosatni samarasiz qilib qo‘yadigan turli chora-tadbir-lar qo‘llashadi;
j) iqtisodiyotni davlatning to‘g‘ridan-to‘g‘ri aralashuviga asoslangan vosita va dasturlar orqali tartibga solish.
№ 11. Topshiriq