Analitik kimyo fanidan o’quv-uslubiy majmua

4-mavzu. Kislota-asos muvozanati va uning tahlilda qo`llanilishi.
Reja:

1. Kislota va asoslarning protolitik nazariyasi.

2. Kislota-asos reaksiyalaridagi muvozanat.

3. Kuchli va kuchsiz elektrolit eritmalar pH qiymatini xisoblash.

4. Ionlanish doimiysini analitik kimyoda qo‘llanishi.
Tayanch iboralar: protolitik nazariya, protofil, protogen, lioniya, liata, protolitik muvozanat, Brensted-Louri nazariyasi, Lyuis nazariyasi, kislota-asos muvozanatning doimiysi, ionlanish doimiysi.
1. Kislota va asoslarning protolitik nazariyasi¹

Kislota va asoslar xaqidagi mumtoz tushunchalar S.Arreniusning elektrolitik dissotsiatsiya nazariyasiga asoslangan bo‘lib, bu nazariyaga binoan suvli eritmalarda dissotsiatsiyalanib o‘zidan vodorod kationini ajratuvchi barcha elektrolitlar kislota, gidroksil anionini ajratuvchi elektrolitlar ishqor (asos)lar deb atalgan.

HCl ↔ H⁺ + Cl^- NaOH ↔ Na⁺ + OH^-

kislota asos

Ammo bu nazariya deyarli barcha organik birik malarning kislota va asosli xossalarini tushuntirib beraolmadi. Masalan Arrenius nazariyasi aminlarni asosli xossalarini va suvsiz erituvchida eritilgan moddalarni kislota, asosli xossalarini tushuntirib beraolmadi.

1923 yilda Daniyalik olimlar Brensted va Louri tomonidan kislota-asoslarini kengroq qomrovli “protolitik nazariya”si ishlab chiqildi.