Reja: - Vedizmning vujudga kelishi.
- Brahmanizm davri.
- Hinduizm ta’limoti.
VEDIZM - Qadimgi Hindiston diniy tizimining paydo bo‘lishida turli elatlar ishtirok etgan. Diniy tizim mahalliy va ko‘chib kelgan xalqlar dinlarining sintezi natijasida yuzaga kelgan.
- Miloddan avvalgi II ming yillikning o‘rtalarida Hindistonning shimoliy va markaziy qismlarini taxminan Pomir tog‘lari vohalarida yashagan ko‘chmanchi Oriy (asilzoda) qabilalari bosib olganlar. Ularning bu yerlarga kelishi sinflar va davlatning paydo bo‘lishi davriga to‘g‘ri kelgan. Ko‘chmanchi qabilalar odatdagidek mahalliy aholiga singib ketmagan. Oriylar o‘z urf-odatlari, an’analari va udumlarini saqlab qolishi bilan birga mahalliy xalq madaniyatining rivojlanishiga katta hissa qo‘shgan. Oriylarning mahalliy madaniyatga ta’siri diniy e’tiqodda ayniqsa salmoqli bo‘lgan. Ularning diniy aqidalari xudolarga qurbonlik qilish (xudoga eng katta qurbonlik odam hisoblangan, undan keyin qayd etish tartibiga ko‘ra ot, ho‘kiz, qo‘y va echki turgan) hamda boshqa marosimlari muqaddas bitiklarda tasvirlangan. Miloddan avvalgi II ming yillik oxirlari – I ming yillikning boshlarida mazkur bitiklar asosida muqaddas matnlar to‘plami – vedalar (sanskrit tilida – bilim degan ma’noni anglatadi) yaratilgan. Vedalar matni qadimgi xudolar to‘g‘risidagi hikoyalar, xudolarga qurbonliklar qilish tartibi va bu marosimlarni bajarishda aytiladigan qo‘shiqlar, xudolar sharafiga aytiladigan madhiyalar va afsunlardan tuzilgan.
Vedalar 4 ta to‘plamga bo‘linadi va quyidagilardan iborat: - Vedalar 4 ta to‘plamga bo‘linadi va quyidagilardan iborat:
- 1) Rigveda – xudolarga bag‘ishlangan madhiyalar. Xudolarning sarguzashtlari,
- o‘zaro aloqalari va asosiy vazifalari she’riy uslubida tasvirlangan;
- 2) Samveda – asosan Rigveda mavzularini takrorlovchi she’riy to‘plam;
- 3) Yadjuraveda – qurbonliklar qilish qoidalaridan iborat;
- 4) Atxarvaveda – yovuz ruhlarga qarshi qo‘llaniladigan jodu va afsunlardan tuzilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
