Атроф мущит мухофазаси


Download 47.5 Kb.
bet1/2
Sana25.02.2023
Hajmi47.5 Kb.
#1229954
  1   2
Bog'liq
Экология-11


АТРОФ МУЩИТ МУХОФАЗАСИ
Хозирги замонда инсон саломатлиги учун энг хавфли манаалардан бири автомобил транспортидан чиқадиган захарли газлардир. Атмосфера хавоси хар хил газларнинг механик аралашмасидан ташкил топган бўлиб, асосан азот (79,09%), кисларод (20,05%), аргон (0,93%) ва корбанат ангидирит (0,03%) дан иборат. Атмосфера таркибида яна гелий, ион, ксенон, аммиак, йод ва бошқа газлар мавжуд. Маълумотлар шуни кўрсатадики, АҚШ ва Японияда атмосферани ифлослантирувчи асосий манбаалардан бири бу автомобил транспорти биринчи ўринда туради. Хориж мамлакатларда атмосфера хавосини ифлослантирувчи газлар ичида ис гази, углеводлар, шунингдек, азот оксидлари барча тажаввузкор газларнинг 60-70%ини ташкил қилса, бизда 14ни ташкил этади.
Кўпчилик мамлакатларда хавони ифлослантиришда автомобил транспортининг хиссаси 17% бўлса, Ўзбекистонда бу кўрсатгич 60%ни ташкил қилади. Баъзи саноатлашган шаҳарларда, масалан: Нью-йорк, Лос-Анжелос ва Токиода атмосфера хавосининг ифлосланишига автомобил транспортининг хиссаси 90%гача етади.
Ҳозир ер шаридаги 400млндан ортиқ автомобил атмосферага йилига 300млн тоннага яқин хар хил захарли газлар, чанг, қурум ва бошқа қаттиқ заррачалар чиқариб ифлослантирмоқда. Шундан 200 млн тонна углевод оксиди, қолгани эса газ, чанг, қурум ва қаттиқ заррачаларга тўғри келади. Умуман ички ёнув двигателлари атмосфера ҳавосини ифлослантиришда салмоқли ўринда туради
19 аср охирлари ва 20 аср бошларида ер юзида саноатни ва автомобиль транспортини ривожланиши натижасида янги «АТРОФ МУХИТНИ ХИМОЯЛАШ» муаммоси пайдо булди. Агарда завод ва фабрикалар бир аник жойда жойлашиб, маълум худудларгагина ифлослантирса, автомобиллар эса инсон оёги етган жойни барчасига таъсир курсатади. Автомобил транспорти, хозирги вактда завод ва фабрикаларга караганда, атроф мухитни купрок ифлослантирувчи хисобланмокда.
Хар кандай ёнилгини ёкканда, хар хил ёниш чикиндилари ажралиб чикади. Бу чикиндилар киши саломатлигига ва атроф мухитга катта таъсир курсатади. Шахардаги заводлар, фабрикалар ва автотранспорт корхоналари атроф мухитни ифлослантирувчи асосий манбалардир.
Хозирги вактдаги энг катта муаммо автомобилни ишлатишдан чикадиган захарли чикиндиларни камайтиришдан иборатдир. Шу сабабли экология ва атроф мухит мухофазаси бутун дуне жамоатчилиги диккат марказида булиб, катта нуффузли ташкилотлар шу устида иш олиб бормокда. Кейинги пайтларда фан,илм-техника ва ишлаб чикариш саноати ва халк хужаликларининг бошка тармоклари тез ривожланиши туфайли атмосфера ва атроф мухитга турли хил захарли газ ва саноат чикиндилари чикарилмокда. Бу эса табиий шароитларни узгаришига , усимлик ва хайвонот дунесини камайиб боришига иклим шароитларини узгаришига ,колаверса инсон хаети учун салбий таъсир этмокда. Бу барча илмий,мухадис-техник ходимлар,катта давлат арбоблари ва хукук органлари , колаверса бутун инсоният олдига атроф мухит мухофазаси, табиий ресурслардан окилона фойдаланиш , зарарсиз ишлаб чикарини жориий этиш , келажак авлодга барча немат ларни тугри ва тоза етказиб бериш тадбирларини кундаланг куяди . Атроф мухитга зарарли чикиндиларни чикарувчи саноат корхоналари орасида автотранспорт корхоналарининг хам улуши каттадир.
Узбекистон давлатимизда актуал экологик муаммоларни тахлил килиб чиксак, бу муаммоларни пайдо булиши ва ривожланиши сув, ер, биологик ресурслардан нотугри фойдаланиш хамда иклим,тарихий, социал иктисодий шарт-шароитлардан келиб чикади. Хозирги кунда жумхуриятимизда энг катта регионал экологик муаммолардан бири бу ОРОЛ денгизи муаммоси булиб, бутун дуне жамоатчилиги диккатида турибди.
Автотранспортнинг атроф мухитга салбий таъсири жумхуриятимизда хали тулалигича урганилмаган. Аник ва ишончли тасаввур олиш ва муаммоларни ечиш мутахассис ва олимларимиз томонидан катта изланишларни талаб килади.
Хар доим усиб бораетган автомобил парки инсониятга факатгина кулайлик ва комфорт олиб кела колмай, балки экология буйича куп муаммоларни хам келтириб чикармокда. Булар йул транспорт ходисалари, атроф мухитни ифлослантириш, ер майдонларини эгаллаб туриш ва бошкалар.
Узбекистонда ер ресурсларидан унумли фойдаланиш иклим, сув, биологик ресурслар ва уларнинг мураккаб таркибига таянган. Автомобиллаштиришнинг салбий окибатларини бутунлай йукотиб юбориш мумкин эмас, шунинг учун катъиан чегаралаш ва мумкин кадар созлаш лозим.
Атроф мущитни автомобил транспортининг зарарли таъсиридан щимоя =илиш асосан 2 хил йыналишда иш олиб борилади:
I-автомобиллар ва унинг двигатели конструкцияларини такомилаштириш;
II-эксплуатациядаги автомобилларнинг зарарли ишлашига =арши кураш.
Автомобиллар ва унинг двигатели конструкцияларини такомилаштириш, двигател иш режимини такомилаштириш, щар хил ёрдамчи жищозлардан ва ю=ори сифатли ёнил\идан фойдаланиш, техник хизмат ва таъмирлаш ишларини ыз ва=тида ва сифатли бажариш ва кам зарарли, газотрубинали, таш=и ёнувчи-Стирлинг двигатели, электромо-биллар, инжекторли двигателлар ишлаб чи=ариш билан амалга оширилади.
Эксплуатациядаги автомобилларнинг зарарли ишлашига =арши кураш, асосан автомобиллар чи=араётган зарарли моддаларнинг ми=дорини тегишли =онун щужжатлари билан чегаралаш ва бу меъёрларга амал =илинишини назорат =илишдан иборатдир.
Бутун дунё со\ли=ни са=лаш ташкилотининг маълумотларига асосан, А+Шда щар йили 142 млн.т. зарарли моддалар атмосферага чи=арилиб, бунинг 86 млн.т си автомобилларнинг ишлаши натижасида щосил былади.

Download 47.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling