Barmoq izlarini tanish tizimini yaratish


Download 0.56 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/5
Sana28.03.2023
Hajmi0.56 Mb.
#1303876
  1   2   3   4   5
Bog'liq
biometrik



BARMOQ IZLARINI TANISH TIZIMINI YARATISH 
 
Usmonov Maxsud Tulqin o’g’li 
maqsudu32@gmail.com 
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Qarshi filiali 
Annotatsiya: Zamonaviy hayotimizda parollarni, shaxsiy identifikatsiya 
raqamlarini va maxsus identifikatsion kartochkalarini hayotiy zaruriyatga aylantirish 
zaruriyati paydo bo’ldi. Masalan, bankomatdan naqd pul olishda sizning elektron 
pochtalaringizga yoki kompyuterdagi ma’lumotlaringizning ma’lum bir bo’limiga 
kirishga zarur bo’lgan PIN-kod zarur bo’ladi. Jahonda sodir bo’layotgan oxirgi 
voqealar, ayniqsa, xalqaro terrorizm xavfining ortishi munosabatlari bilan xavfsizlik 
masalalariga tobora ko’proq e’tibor qaratilmoqda. Shunday ekan, inson xotirasida 
ko’p sonli raqamlar va harflar kombinatsiyalarini saqlab turishi kerak. Zamonaviy 
insonlarning ahvolini engillashtirish uchun kompyuterlarni ishlab chiqarishga 
ixtisoslashgan kompaniyalar biometrik texnologiyani ishlab chiqara boshladi. 
Biometrics - har bir shaxsni aniqlashi uchun inson tanasining turlicha xususiyatlarini 
(barmoq izlari yoki inson ko’z qorachig’i yoki ovozining o’ziga xos xususiyatlarini) 
foydalanish imkoniyatini o’rganishga yo’naltirilgan fan. Biometrik texnologiyalardan 
foydalanish bilan birga, insonlar parollarni yoki kodlarni hech qachon esdan 
chiqarmaydi, chunki uning barmoqlari, ovozi yoki ko’z qorachig’i har doim uning 
yonida bo’ladi.
Kalit so’zlar: fuqarolikni identifikatsiya qilish tizimlari, sud-tibbiy ekspertiza 
tizimlari, keng ko’lamli tijoriy dasturlar, Barmoq izlarini tanish tizimini yaratish. 
Kirish 
Barmoq izi pufakchali chiziqlari terisining to’r parda ostidagi qismlarida
yoylaridan ajratilgan holda hosil qiladi. Ushbu chiziqlardan insonlarni mutlaqo 
ishonchli aniqlashga imkon beruvchi individuallik va o’ziga xoslik xususiyatlariga 
ega bo’lgan murakkab naqshlar (kamon, pastadir va burma) mavjud. Ruxsat etilgan 
foydalanuvchilar tomonidan ruxsat etilmagan manba ulushi taxminan 3% ga teng 
bo’lsa-da, noto’g’ri foydalanish ulushi bir milliondan kamroqdir. Barmoq izlarini 
olishning afzalliklari foydalanish qulayligi va ishonchliligi shundan iboratki ularning 
qaytalanishi juda kam ko’rsatkichga ega. Barcha identifikatsiyalash jarayoni juda 
kam vaqt talab etadi va bu tizimni ishlatadiganlar tomonidan harakat qilishni talab 
qilmaydi. Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, shaxsni aniqlash uchun barmoq izi barcha 
biometrik usullarning ichida eng qulay usuli bo’lib xisoblanadi. Foydalanuvchilarni 
identifikatsiya qilishda xatolik yuzaga kelish ehtimolligi boshqa 4 biometrik usullar 
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 September 2021
www.openscience.uz
248


bilan solishtirganida ancha kamdir. Bundan tashqari, barmoq izi identifikatsiyalovchi 
moslama klaviaturada yoki mexanizmda juda ko’p joy talab etmaydi. 
Olingan barmoq izi tasviri papillar naqshlarining tuzilishiga asoslangan holda 
maxsus tarzda tasvirlanadigan rastrdir. Chop etish tuzilishini aniqlab, uni boshqa izlar 
bilan taqqoslash mumkin va shunga o’xshash yoki aynan izlarning farqli bo’lganini 
aniqlab olish mumkin. Ish rastr tahliliga, ob’ekt modelini olishga va shunga o’xshash 
bosimlarni qidirishga mo’ljallangan .
Bitiruv malakaviy ishi kirish qismi, uch bop, xulosa va foydalanilgan 
adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
Kirish qismida barmoq izlarini identifikatsiya qilishning hozirgi kundagi 
dolzarbligi to’g’risida to’xtalib o’tilgan.
Birinchi bo’limda barmoq izlari yordamida shaxsni identifikatsiya qilish asoslari 
to’g’risida ma’lumot berilgan. Bunda barmoq izlarini tanishning uslublari dastlabki 
izlanishlar va ho kazolar ko’rsatilgan. Ikkinchi bo’limida bo’lsa dasturiy ta’minot 
vositalari va MatLab muhiti haqida qaralgan. Uchinchi bo’limda barmoq izlarini 
tanishda ichki dasuriy vositalarini yaratish bosqichlari haqida qarab o’tamiz. 
BARMOQ IZLARI YORDAMIDA SHAXSNI IDENTIFIKATSIYA QILISH 
ASOSLARI 
Barmoq izlarini identifikatsiya qilish tizimi inson tanasining biometrik 
parametrlari, ya’ni barmoq izlarining tuzilishi asosida identifikatsiyalashni amalga 
oshiradi. Tizim grafik tasvirlarni qayta ishlashga mo’ljallangan. Tizim siz tanlagan 
ananaviy funktsiyalar uchun bir nechta bosimlarni bir-biri bilan solishtirish imkonini 
beradi. Ananaviy xususiyatlari - o’zgarishlar va ularning nisbiy parametrlari 
(boshqalarning ba’zilari bilan bog’liq bo’lgan joylarning to’plamlari ), bu yonmayon 
tarjimadan va aylanishdan taqqoslashning mustaqilligini kafolatlaydi. Dasturiy 
mahsulotlar turli dasturlar tizimlarida qo’llaniladi / 3 /, shu jumladan:
1) fuqarolikni identifikatsiya qilish tizimlari;
2) sud-tibbiy ekspertiza tizimlari;
3) keng ko’lamli tijoriy dasturlar. 

Download 0.56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling