Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi 5580200 − «Bino va inshootlar qurilishi»

---

«O‘zbekiston temir yo‘llari» DATK 
Toshkent temir yo‘l muhandislari instituti 
M.K.Тaxirov, E.M.Maxamataliyev 
Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi 
5580200 − «Bino va inshootlar qurilishi» yo‘nalishi 
bo‘yicha ta`lim olayotgan 4 – bosqich bakalavriat talabalari uchun
o‘quv qo‘llanma
Toshkent − 2009

---

UDK 691.022.2 
«Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi» fani bo‘yicha o‘quv 
qo‘llanma 5580200 − «Bino va inshootlar qurilishi» yo‘nalishi bo‘yicha 
tahsil olayotgan bakalavrlar uchun mo‘ljallangan. Ushbu o‘quv qo‘llanma 
fanning namunaviy dasturiga muvofiq tuzilgan va davlat ta’lim standarti 
talablariga to‘liq moslashtirilgan. O‘quv qo‘llanmada yer inshootlari, 
g‘ishtli, yaxlit quyma va yig‘ma temirbeton bino va inshootlarni barpo 
qilish, hamda binolarni ta’mirlash va qayta tiklash texnologiyasi bo‘yicha 
batafsil ma‘lumotlar keltirilgan. 
O‘quv qo‘llanmadan talabalar malakaviy bitiruv ishini bajarishda ham 
foydalanishlari mumkin. 
Institut o‘quv-uslubiy komissiyasi tomonidan nashrga tavsiya etilgan. 
Tuzuvchilar: M.K.Тaxirov − t.f.d., prof.;
E.M.Maxamataliyev − t.f.n., dots. 
Тaqrizchilar: N.Bozorboyev − t.f.n., dots.; 
F.F.Karimova − t.f.n., dots.
© Тoshkent temir yo‘l muhandislari instituti, 2009y.

---

Kirish 
 
O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan so‘ng xalq 
xo‘jaligining turli sohalariga zamonaviy texnologiyalarning kirib kelishi 
keskin ravishda ortib ketdi. Bu esa o‘z navbatida zamonaviy talablarga 
javob beradigan turli maqsadlardagi bino va inshootlarni loyihalash va 
barpo qilishga ehtiyoj tug‘dirdi. Ana shu ehtiyojni qondirish, kapital 
qurilish sohasi oldida turgan ma’suliyatli vazifalarni muvaffaqiyatli 
yechish uchun respublikamiz oily o‘quv yurtlarida qurilish sohasi uchun 
tayyorlanayotgan kadrlarning bilim saviyasini keskin oshirish talab 
qilinadi. 
Bu vazifa O‘zbekiston Respublikasi «Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi»ning ikkichi bosqich talablariga ham to‘liq mos keladi. Bundan 
kelib chiqib, oliy ta’limning Davlat standartlari talablariga muvofiq 
keluvchi, talabalarning bilim darajasini oshirishga qaratilgan davlat tilidagi 
darsliklar va o‘quv qo‘llanmalarning yangi avlodini yaratish hozirgi 
zamonning eng dolzarb vazifalaridan biridir. 
Mazkur «Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi» o‘quv 
qo‘llanmasi hammualliflar tomonidan ana shu maqsadlarni ko‘zlab 
yozilgan bo‘lib, unda namunaviy o‘quv rejasida ko‘zda tutilgan barcha 
mavzularni to‘liq yoritishga harakat qilingan. O‘quv qo‘llanmaning 
maqsadi − talabalarga turli qurilish-konstruktiv tavsiflarga ega bo‘lgan 
bino va inshootlarni barpo etish texnologiyalarini o‘rgatishdan iboratdir. 
O‘quv qo‘llanmada «Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi» 
fanini o‘qitish tajribasidan kelib chiqib yer inshootlarini, g‘ishtli binolarni, 
kam va ko‘p qavatli yaxlit quyma binolarni, yirik blokli, yirik panelli, 
hajmli-blokli binolarni, bir qavatli sanoat binolarini, ko‘p qavatli to‘liq 
yig‘ma binolarni barpo etish texnologiyalari haqidagi ma’lumotlarni 
talabalarning o‘zlashtirishi uchun qulay bo‘lgan izchillikda berishga 
harakat qilingan. Bunda dastlab bino va inshootlarning qurilish-konstruktiv 
yechimlarining tavsiflari, so‘ngra esa mazkur turdagi binolarni barpo 
etishda qurilish maydoni, qurilish ishlari va mehnatni tashkil qilish 
qoidalari va nihoyat bino va inshootlarni barpo qilishda jarayonlar tarkibi 
va texnologiyasi keltirilgan. 
Ushbu o‘quv qo‘llanmadan qurilish sohasiga tegishli boshqa 
yo‘nalishlarda tahsil olayotgan talabalar, hamda qurilish tashkilotlarining 
muhandis-texnik xodimlari ham foydalanishlari mumkin.