Bo’lajak o’qituvchilarining akt bo’yicha kasbiy kompetentligini shakllantiruvchi vositalar

BO’LAJAK O’QITUVCHILARINING AKT BO’YICHA KASBIY KOMPETENTLIGINI SHAKLLANTIRUVCHI VOSITALAR
Abdumannopov Murodjon Ilxomjon o’g’li
o’qituvchi, Andijon davlat universiteti,
O’zbekiston, Andijon
Mirzaaxmedov Muhammadbobur Karimberdiyevich
o’qituvchi, Andijon davlat universiteti,
O’zbekiston, Andijon
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada zamonaviy mutaxassislarga qo’yiladigan AKT bo’yicha malaka talablari, o’qituvchilar tayyorlash jarayonida ularning AKT bo’yicha kasbiy kompetentligini shakllantirishga qaratilgan metodlar va vositalardan samarali foydalanish jarayoni tahlil qilingan.
Kalit so’zlar: kompetenlik, kasbiy kompetentlik, Insert metodi, an’anaviy dars, professional tayyorgarlik, professional faoliyat.
KIRISH
Mamlakatimizning ta’lim tizimida olib borilayotgan keng qamrovli islohatlar ilg’or xorijiy ta’lim tajribasini o’rganish, tahlil etish hamda ta’lim muassasalari sharoitlariga moslashtirishning ijtimoiy-pedagogik va didaktik xususiyatlarini ishlab chiqishni taqozo etadi. Hozirgi jamiyatni taraqqiy ettirish bosqichida «bilimli» ta’lim yondoshuvidan kompetentlikka yo’naltirilgan ta’lim tizimiga o’tish hamda bitiruvchilarda egallanishi ko’zda tutilayotgan kasbga doir shaxsiy xususiyatlarni shakllantirish dolzarb pedagogik muammolardan biri sifatida qaralmoqda.
«Kompetentli» yondoshuvga asoslangan ta’lim tizimida ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchining roli ham o’zgaradi. Chunki, «bilimli» yondoshuvda ta’lim beruvchi faol va asosiy ishtirokchi bo’lsa, ta’lim oluvchi esa, sust qabul qiluvchi sifatida ishtirok etadi. «Kompetentli» yondoshuvda ta’lim oluvchi faol ishtirokchiga aylanadi, chunki uning ta’lim olish faoliyati ko’proq mustaqilindividual topshiriqlarni bajarish va uning natijasini himoya qilishga, kreativ amaliy mashg’ulotlarda doimiy ravishda savollarga javob berish va individual tadqiqot ishlarini olib borishga qaratilgan bo’ladi.
Ta’limda yangi tadqiqot yo’nalishi bo’lgan kompetentli yondoshuvning paydo bo’lishi hamda xorijiy pedagogik va metodik manbalarda «kompetentlik» va «kompetensiya» toyifalarining paydo bo’lishi natijasida ular 1960 yillarning oxiri 1970 yillarning boshlaridan boshlab oliy ta’lim muassasalarida ta’lim oluvchilarning kasbiy tayyorgarligi nazariyasi va amaliyotiga keng kirib bordi.
Bo’lajak o’qituvchining AKT bo’yicha kasbiy kompetentligini shakllantirish pedagoglarni tayyorlashdagi murakkab muammolar qatorida o’ziga xos o’rin tutadi. Ayniqsa, ta’limni modernizatsiyalash bilan bog’lik islohotlarning joriy boskichida kasbiy pedagogik faoliyatga moslashish muammosi yanada yakkol namoyon bulmokda. Bo’lajak o’qituvchilarni amaliy, psixologik, metodik, tadqiqotchidik turlari bilan bir qatorda o’qituvchining kasbiy kompetentligini shakllantirish bilan boyib bormoqda[1].
Kasbiy kompetentlik tashxisi kasbiy shakllanishning mohiyatli xarakteristikalariga diagnostik, kommunikativlik, boshqaruv va proyektiv o’quvlar guruhlarini kiritish lozim.