▲бозор – савдо майдони, савдо сотувдан иборат фаолият

ПЛАН.

• 1Бозор тушунчаси ва унинг вазифалари.
• Бозор механизмалари .
• Бозор турлари.

БОЗОР ТУШУНЧАСИ ВА ТУРЛАРИ

▲БОЗОР – савдо майдони, савдо сотувдан иборат фаолият.

▲ БОЗОР – Бозор сотувчилар билан харидорларнинг олди-сотди қилиш орқали юз берадиган ўзаро манфаатли ва ҳамкорлик алоқалари.

Бозорннг моддий асоси

товар
Пул

Бозор Муносабатлари

• ижтимоий мехнат тақсимоти

2. Ишлаб чиқариш воситаларига хусусий мулкчилик .
3. Рақобат
4. Нархлаштириш .

«Бозор – бу товар ишлаб чиқариш ва муомала қонунлари асосида ташкил этилган айрибошлаш, яъни товар айрибошлаш муносабатларининг йиғиндисидир»

«Бозор – бу товар ишлаб чиқариш ва муомала қонунлари асосида ташкил этилган айрибошлаш, яъни товар айрибошлаш муносабатларининг йиғиндисидир»

«Бозор – бу сотувчилар ва сотиб олувчилар ўртасидаги ўзаро ҳаракат механизми, яъни талаб ва таклиф муносабатдир»

Бозор функциялари

Бозор
Ишлаб чиқариш
Алмашиш
Истеъмол
Тақсимлаш
Такрор ишлаб чиқариш фазалар
БОЗОР ШАКЛЛАНИШИНИНГ ШАРТ-ШАРОИТЛАРИ
Мехнат тақсимоти
Иқтисодий агентларнинг мустақиллиги ва эркинлиги
Тадбиркорлик эркинлиги
Бозор шаклланишининг шарт-шароитлари
Иқтисодий агентлар
Уй хўжаликлари
Корхоналар
Давлат
Бозор инфратузилмаси
Товар биржалари
Фонд биржалари
Банк тизими

Бозор афзалликлари:

• Ресурслар самарали тақсимоти;
• Эгилувчанлик, мослашувчанлик;
• Ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар харакатлари эркинлиги;
• ИТИ натижаларидан фойдаланиш;
• Товар сифатини кўтариш ва истеъмолчиларни қондириш.

Бозор камчиликлар:

• Тикланмайдиган ресурларни сақланишига таъсир кўрсатмаслиги;
• Оммабоп фойдаоланиш товар ва хизматларни яратилишига товарне стимул яратаолмаслиги;
• Тўлик бандлик ва барқарор нархлар даражасини кафолатламаслиги;
• Фан таълим ва маданият ривожланишига имкот яратиб бермаслиги.
• Табакалашишга келтириши.

Бозор турлари.

бозор объектлари буйича
товар ва хизматлар бозори
маълумотлар бозори
капитал бозори
мехнат бозори
молия бозори

Бозор турлари.

Географик жойлашиши бўйича
Махаллий бозор
Худудий бозор
Миллий бозор
Жахон бозори

Бозор турлари.

Фаолият юритиш механзми буйича
Эркин ракобат бозори
Монопол бозори
Тартибга солинадиган бозори

Бозор механизми

• Бу ресурсларни шакллантириш ва тақсимланш жараёни бўлиб, нарх ва сифатни белгилаш, ишлаб чиқариш хажми ва тузилмасини белгилаш юзасидан харидор ва савдогарлар ўртасидаги муносабатлар йиғиндиси
• Бозор механизмини - узлуксиз референдум, сифатида кўриб чиқиш мумкин. Бунда суверен истеъмолчилар маълум бир товар учун «иқтисодий жихатлари юзасидан овоз бериши» кутилади

Бозор механизмининг тузилмаси

• Бозор субъектлари ўртасидаги иқтисодий муносабатлар
• Нархларни шакллантириш, ресурс ва даромадларни тақсимлаш механизми
• Катта ютуқларга эришиш борасида рақобатбардошлик механизми
• Нарх ёрдамида «потенциал тартибсизликни жиловлайди»

Бозор механизмида нархлаштириш

• Нарх бозор регулятори хисобланади
• Талаб ва таклиф ўртасидаги нисбатни фақат нарх белгилайди
• Талаб ва таклифга асосланган холда нархларнинг белгиланиши бозор мунособатлари деб номланди