Dialektikaning rivojlanish bosqichlari: Uyg'onish davri reja: dialiktikaning kelib chiqish tarixi Dialiktika rivojlanish bosqichlari

Dialektikaning rivojlanish bosqichlari: Uyg'onish davri
REJA:
1 Dialiktikaning kelib chiqish tarixi
2 Dialiktika rivojlanish bosqichlari
3 Dialiktikaning yangi davri
Dialektika [yun. dialektike (techne)
— suhbat olib borish, bahslashish
sanʼati] — borliqning vujudga kelishi,
uning taraqqiyoti haqidagi falsafiy
taʼlimot hamda voqelikni bilish va
unga asoslangan tafakkur uslubi.
Dialektik tafakkur voqelikni bilish jarayoni
sifatida inson, jamiyat bilan bogʻliklikda paydo
boʻlgan. Voqelikni bilish va uni inson
manfaatlari yoʻlida oʻzgartirishning dialektik
uslubini anglashga intilish qadim zamonlarga
borib taqaladi. Bu intilish dastlab Sharqda
paydo boʻlib, antik davrda oʻz takomiliga
yetgan.
Dialiktika tushunchasi falsafa tarixida dastlab
hozirgi maʼnosidan boshqacha tushunilgan.
Yunon falsafasida muxolifning
muhokamasidagi ziddiyatlarni ochib tashlash,
munozara orqali xaqiqatni topish sanʼatini
anglatgan. Keyinchalik bu usul tabiat
hodisalariga tatbiq etila boshlagan, bilish
uslubiga aylangan.
Dialiktikani ilk bor Sokrat (Suqrot) tomonidan
qoʻllanilgan. U dialiktikani bir-biriga zid, qaramaqarshi fikrlar toʻqnashu-vi orqali haqiqatni topish sanʼati deb bilgan. Geraklit ijodida dialiktika oʻzining antik davrdagi
eng yorqin koʻrinishiga ega boʻldi. Geraklit fikricha,
dialiktika— muttasil harakatdagi olam ichki jihatdan ziddiyatli va u doimiy vujudga kelish, rivojlanish hamda tanazzulga yuz tutish — qaramaqarshiliklar birligidan iborat. Mazkur davrda Geraklit va b. yunon faylasuflari taʼlimotlari negizida sofistlarning salbiy tusdagi D.si vujudga keladi.
Dialektika nafaqat amaliyot balki ilmiy bilishning
metodologik asosini ham tashkil etadi, degan
qoidaga muvofiq u barcha fanlarning natijalarini
baholaydigan, ularga ko'rsatma beradigan, ilmiy
izlanishlarning yo'nalishlarini belgilaydigan
talimotga aylantirib qo'yilgan edi. Mana shunday rasmiy siyosat va boshqa xattiharakatlar tufayli dialektika usuli amaliyotda ham fanda ham barcha muommolarni hal qiladigan barcha qulflarni ochadigan universal kalitga o’xshatib qo'yilgan edi
Dialektika
Falsafiy tafakkurlash sanati qoidalari yo'llarini egallash usuli shaklida ham keng ishlatilib kelingan. Insonni dialektik deb uning shug'ullanadigan ishi muzokara qilish qobilyati o'z sanatini amalda qo'llana olishiga qarab hisoblaydi> - deb ko'rsatdi Farobiy
Hozirgi vaqtda dialektika talimoti olamni falsafiy anglash mantig'i ilmiy bilish metodologiyasi sifatida rivojlanib kelmoqda.
Dialektika borliqdagi narsa va hodisalarning eng umumiy aloqadorlik va taraqiyot qonunlari haqidagi talimot bo'lishi bilan birga bilish nazariyasi tafakkurlash shakllari va qonuniyatlari haqidagi fan hamdir. Dialektika hozirgi zamon falsafasida ham asosiy o'rinni egallab kelmoqda. Bunda AQSHda nomi bilan chop etilib kelinyotgan mahsus xalqaro jurnalning
mavjudligini ko'rsatib o'tishning o'zi kifoya qiladi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT