Elektr energiya nazorati va hisobining avtomatlashtirilgan tizimlari fanidan

• TRANSFORMATORLARNING TOKLI HIMOYALARI

• Tokli himoyalar
• Tokli himoya uchun ta’sir etuvchi kattalik himoya o’rnatilgan joydan o’tuvchi tok hisoblanadi.
• Eng birinchi va oddiy tokli himoya eruvchan saqlagichlar yordamida bajarilgan. Kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan tarmoqlarda ular hozir ham qo’llaniladi.
• Tokli himoyalarning ikki turi bo’lib, birinchisi – tokli kesim (TK) va ikkinchisi – maksimal tokli himoya (MTH).
• Maksimal tokli himoya
• MTH bir tomondan ta’minlangan elektr ta’minot tizimidan asosiy himoya turi hisoblanadi. Ikki tomonidan ta’minlanadigan hamda murakkab sxemali tizimlarda MTH yordamchi himoya sifatida ishlatiladi. MTH ning tanlovchanligi babr vaqti yordamida amalga oshiriladi.

• Tokli kesim
• Tokli kesim (TK) tezkor tokli himoya hisoblanadi, tanlovchanligi himoyalanayotgan qismning oxiridagi eng katta tokka bog’liq bo’ladi. TK faqat yaqin bo’lgan qisqa tutashuvlarda ishlaydi, yordamchi himoya hisoblanadi.
• TK barcha HL da, kichik quvvatli (1600 kVA gacha) transformatorlarda o’rnatiladi.
• TK sabr vaqtli va sabr vaqtsiz qilib bajariladi.
• TK ning ta’sir zonasi liniya uzunligining bir qismini tashkil etadi va tizimning ish rejimiga bog’lik ravishda o’zgarib turadi.
• TK ning ishlash toki qo’yidagicha aniqlanadi:
• bu yerda: Ki – ishonchlilik koeffisiyenti,
• Iqt.maks – ximoya qilinayotgan elementning oxiridaga qisqa tutashuv toki.
• KI=1,2-1,3 (RT – 40 uchun)
• KI=1,5 (RT – 80 uchun)
• Betaraf nuqtaning holatiga qarab 3 fazali va 2 fazali sxemalar ishlatiladi.
• Liniya bilan transformator blokli ravishda ishlasa, u holda TK transformatordan keyin bo’ladigan qisqa tutashuv tokiga qarab sozlanadi.

• Bunda liniyaning butunlay himoya qilish imkoniyati tug’uladi.
• ;
• - transformatorning himoya qiluvchi tok.
• TK ning ta’sir zonasini uzaytirish uchun tanlovchan bo’lmagan kesim himoyasi avtomatik qo’llaniladi. Bu himoya avtomat qurilmalari bilan birga ishlatilganda tanlovchanlik to’g’rilanadi.
• Masalan, K nuqtadagi qisqa tutashuvda himoya transformatorni ham o’chiradi, lekin AПВ yordamida transformator qayta ishga tushadi.
• Transformatorlarning soni ko’p bo’lsa, shikastlanganini o’chirilib, liniya yana qayta tiklanadi. Tezkor TK ning asosiy ahamiyati katta qiymatli toklarni qisqa vaqtda o’chirishidan iborat.
• Tezkor TK ning asosiy kamchiligi ta’sir zonasi liniyaning bir qismini tashkil etishdadir.

•