Fe’l so‘z turkumi - Fe’l so‘z turkumi
- O‘timli va o‘timsiz fe’llar.
- Ravishlarning grammatik ma'nosi morfologik belgilari va sintaktik vazifasi.
- Ravishlarning ma'no turlari.
- Ravishlarda daraja.
- Harakat tushunchasini anglatuvchi so‘zlar fe’l deyiladi. Harakat ma’nosi juda keng tushuncha bo‘lib, o‘ylamoq, xayol surmoq fikrlamoq singar tafakkur, yugurmoq, sakramoq., ishlamoq kabi jismoniy faoliyat, so‘zlamoq, demoq, aytmoq kabi nutq, uxlamoq, mudramoq, kutmoq , kulmoq kabi holat, qurmoq, chizmoq, yasamoq, yaratmoq kabi natijali faoliyat bilan bog‘liq ma’noviy guruhlarga mansub fe’llarni o‘z ichiga oladi.
- 1. Mustaqil fe’llar lug‘aviy ma’noga ega bo‘lib, nutqiy jarayonda biror gap bo‘lagi vazifasida ishlatiladigan fe’llardir. Mustaqil fe’llar turli grammatik kategoriyalarga birlashadigan sof fe’l va vazifadosh shakllardan tashkil topadi. Masalan: keldim — aniq nisbat, bo‘lishli, xabar mayli, o‘tgan zamon, birinchi shaxs, birlik kabilar muayyan grammatik kategoriyalarni ifodalovchi sof fe’llar hisoblansa; kelgan - sifatdosh, kelgach - ravishdosh, kelish -harakat nomi shaklida ekanligi esa fe’lning vazifadosh shakllaridir.
- 2. Yordamchi fe’llar mustaqil lug‘aviy ma’noga ega bo‘lmay, turli grammatik ma’no va vazifalarni yuzaga chiqarish uchun xizmat qiladigan fe’llardir.
Sodda (sodda tub, sodda yasama): - Fe’llar tuzilishiga ko’ra:
- Sodda (sodda tub, sodda yasama):
- o’qidi,yozdi,nomladi
- Qo’shma:
- o’qib chiqdi,borib keldi
- Juft (takror) kabi turlarga bo’linadi.
- aytdi-qo’ydi,yoza-yoza kabi
- Diqqat qiling!Harakatlarni aniqlang!
O’tgan zamon - O’tgan zamon
- o’qidi, keldi:
- Hozirgi zamon
- o’qiyapti, kelayotir:
- Kelasi zamon
- o’qimoqchi, kelar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
