Islomda Sunniylik, Shialik, Xorijiylik yoʻnalishlari paydo boʻlishi va qarashlari. Reja

Islomda Sunniylik, Shialik, Xorijiylik yoʻnalishlari paydo boʻlishi va qarashlari. Reja

Islomda Sunniylik, Shialik, Xorijiylik yoʻnalishlari paydo boʻlishi va qarashlari.
Reja:

• 
  Sunniylik.
  
• 
  Shialik.
  
• 
  Xorijiylik.
  

Kirish.
Islom — jahonda keng tarqalgan uch dindan biri. Islom diniga eʼtiqod qiluvchilar arabcha „muslim“ deb ataladi. „Muslim“, „muslimun“ soʻzining boshqa xalqlar orasida oʻzgacha talaffuz etish natijasida bu dinga eʼtiqod qiluvchilar turli nom bilan ataladi. Lekin bularning ichida hozir musulmon iborasi keng tarqalgan.
Sunniylik - hadislar to'plami - hikmatlar
payg'ambar va uning hayoti haqida hikoyalar.
Shialik arabcha “shia” soʻzidan - partiya, tariqat.
Mazhablar - sunniy islomdagi diniy va huquqiy maktablar.
Imomiylar shia islomining asosiy tarmoqlaridan biri,
Ali qabilasidan o'n ikki imomni tan olgan "mo'tadil" shialar.
Axbor - Muhammad payg'ambarning so'zlari va ishlari haqida shia urf-odatlari.
Sunniylik VIII asrdagi qoʻl yozmasi.
Xorijlik diniy-siyosiy oqim boʻlib, asosan radikal eʼtiqodga ega. U asosan Ummonda hukmronlik qiladi.
Taxminan 90% musulmonlar
sunniylik tarafdorlaridir.
VII-asrning ikkinchi yarmi
Islomning bo'linishi:
Sunniylik va shialik
Sunniy salafiylar
(Saudiya Arabistoni,
Qatar, Quvayt, BAA)
Shialar:
Eron (80%), Iroq (60%),
Livan (30%), Yaman (40%),
Afg'oniston va Pokiston (20%),
Quvayt, Bahrayn, BAA (48%),
Saudiya Arabistoni (10%).

Sunniylik	Shialik
Birinchi to'rt xalifaning qonuniyligini tan olish.	Payg'ambarning jiyani - Alining solih hukmdori sifatida tan olinishi.
Olti jamlanma hadisning sahihligini tan olish.	Sunnatning birinchi xalifalar davrida tuzilgan qismini rad etish.
Sunnatni tan olish va eng muhim masalalarni hal qilishda butun mo'minlar jamoasining roziligiga tayanish.	Imomatlik aqidasi.
Hamma odamlarda (payg'ambarlardan tashqari) gunohlar bor.	Ma'siyatsizlikka ishonish imomlar.
To'rt mazhabdan biriga mansub.	O'z rivoyatlariga - axbarlarga tayanish.

Asosiy oqimlarning xarakterli xususiyatlari.

Xorijiylar.

Jamoa tomonidan saylangan, ruhiy boshni qayta saylash huquqiga ega bo'lgan har qanday musulmon xalifa bo'lishi mumkin, deb ishoniladi.

Bu yo'nalish siyosiy va mafkuraviy raqiblarga nisbatan murosasizlik bilan ajralib turadi.

Panslavizm.

Asosiy gʻoya davlati, irqi, millati va boshqa mansubligidan qatʼi nazar, butun musulmon jamoasining birligi va hamjihatligidir. Bu g'oya xalqaro musulmon tashkilotlari faoliyatida o'z javobini topdi.

Xalqaro tashkilotlar.

1926 yil - Jahon islom ittifoqi.

1962 yil - Islom Jahon Ligasi.

1969 yil - Islom konferensiyasi tashkiloti, u 40 mamlakat va tashkilotni o'z ichiga oladi va 1975 yildan beri BMTda kuzatuvchi maqomiga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar.

• 
  Olouddin Mansur. Qur'oni Karim. T, Cholpon 1992.
  
• 
  Usulul fiqh. Islom qonunshunosligi asoslari. T. «Adolat» 1997.
  
• 
  A.Doev, B.Kubaev. Vechnaya istina islama. Bishkek.,1995.
  

http://fayllar.org