Мавзу: Маърифат даврининг тарих фалсафаси (XVII-XVIII асрлар) Ўқитувчи: С. Мадьярова

Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий Университети Тарих факультети “Жахон тарихи” кафедраси

МАВЗУ: Маърифат даврининг тарих фалсафаси (XVII-XVIII асрлар)

Ўқитувчи: С.Мадьярова

Мавзу режаси

• XVII-XVII асрлар илмий инқилоби. Ф.Бэкон тарих фалсафаси.
• XVII-XVII асрлар рационализми. Р.Декарт - усул ҳақидаги рационалистик таълимот.
• Маърифат даври тарихи фалсафасининг асосий хусусиятлари.
• Волтер, Ш.Монтескье, Дидро тарих фалсафаси.

Таянч сўз ва иборалар

Дунё ва инсоннинг ўрта асрлардаги тушунчалари (кўринишлари). Ўрта аср космоси. Абадият ва вақт тўғрисидаги ўрта аср тушунчалари. Жамият ва шахс. Ўрта асрларда фикрлашнинг рамзийлиги. Ўрта аср тарихи теологиясида тараққиёт ғояси. Ўрта аср тарихий билимларнинг тузилиши. Ўрта аср тарихшунослигининг тавсифий хислатлари.

Мавзунинг қисқача баёни

• Юнонистонда тарих фани.
• Грецияда тарих фани бирданига вужудга келган эмас. Грекларнинг тасаввурича тарих фан эмас, балки саньатдан ва панд – насиҳатдан иборат, шу сабабли қадимги греклар бошқа фанлар сингари тариҳнинг ҳам ўз музаси бор, бу муза Клиодир Клмо бошқа музалар билан бир қаторда саньатлар худоси Аполон аёнлари орасида бўлган, деб ҳисоблаганлар . Греклар тарихий воқеалар тўғрисида чиройли ва панд – насихатли ҳикояни ҳаммадан кўпроқ қадирлаганлар. Улар тарихнинг асосий вазифаси панд – насихатдан иборат деб ҳисоблаганлар.
• Дастлабки вақтларда логограф деб аталувчи кишилар (“логос” “сўз”, “графо”- ёзаман демакдир) шаҳарларнинг одатда ўзлари туғилган шаҳарларнинг тарихи тўғрисида ёзганлар. Логографлар эрамиздан аввалги VII асрда ва V асрнинг бошларида яшаганлар. Ўз асарларида улар бирон шаҳарнинг тарихини ёзганлар, лекин улар бу тарихни афсона билан аралаштирганлар.

Герадот – илмий тарихнинг яратилиши.

• Герадот – илмий тарихнинг яратилиши.
• Герадотни биз тарихчи сифатида яхши биламиз. Унинг тўққиз тўмли тарих асарининг ҳар бири юз эллик ва ундан ортиқ ҳикоя, ривоят ва ўзига хос тарихий новеллаларни ўз ичига олади.
• Герадот асарлари Плутарх, Юстин, ижодларига ҳам катта таьсир ўтказган, таниқли тадқиқотчи М, Мандеснинг фикрича Юстиннинг кўпгина фикрлари Герадотдан олинганлиги, Диадорнинг кўпгина тасвирлари Фукидидга яқин турганлиги қайд этилади.