Muhammad al-xorazmiy nomidagi tosh

Ilova 1

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“Energiya ta’minlash tizimlari” kafedrasi

“EKOLOGIYA”

fanidan
AMALIYOT
TOPSHIRIQ №1

Bajardi:____________________________ta’lim yo‘nalishi

___OEL001__guruh
_______________________________________

talabaning F.I.Sh.

Qabul qildi: ______________________________________

Toshkent 2020

Вариант рақамлари	Имя	Фамилия	Адрес электронной почты
	Madina	Baratova	[e-mail]
	Ural	Rashidov	[e-mail]
	Azamat	Samadov	[e-mail]
	Bahromjon	Xudoyberdiyev	[e-mail]
	Sherzod	Musulmonov	[e-mail]
	Samandar	Safarov	[e-mail]
	Ortiqjon	Isroilov	[e-mail]
	Erkin	Saidov	[e-mail]
	Mirzo	Ibragimov	[e-mail]
	Bekzod	Xudayberdiyev	[e-mail]
	Yusufjon	Toshmurodov	[e-mail]
	Jamol	Ashurov	[e-mail]
	Shohruh	Usmonov	[e-mail]
	Anvar	Rashidov	[e-mail]
	Alisher	Shodiyev	[e-mail]
	Shaxzod	Rustamov	[e-mail]
	Ixtiyor	Isakjonov	[e-mail]
	Farruxjon	Sharifjonov	[e-mail]
	Muxammadsolix	Yoqubov	[e-mail]
	Navroz	Yangiboyev	[e-mail]
	Davronbek	Turgunov	[e-mail]
	Javohir	Meyliyev	[e-mail]
	Shoxjaxon	Gofurov	[e-mail]
	Nurxon	Elmonov	[e-mail]
	Yoqubjon	Muxtorov	[e-mail]
	Botirjon	Tohirov	[e-mail]
	Xudoyorjon	Jabborov	[e-mail]
	Javohir	Erkinov	[e-mail]
	Oyatillo	Abdulazizov	[e-mail]
	Sanjarbek	Suyunov	[e-mail]
	Boxodir	Abdullayev	[e-mail]
	Durdona	Axmatjonova	[e-mail]
	Saidbek	Orzumurodov	[e-mail]
	Ezozbek	Xudayqulov	[e-mail]
	Shahzod	Musurmanov	[e-mail]
	Muborak	Sanaqulova	[e-mail]
	Kamol	Shuxratov	[e-mail]
	Vohid	Mehmonov	[e-mail]
	Munisa	Ubaydullayeva	[e-mail]
	Izzatbek	Rasulov	[e-mail]
	Abduraxmon	Sulaymonov	[e-mail]
	Qodirbek	Istamqulov	[e-mail]
	Jahongir	Shirinov	[e-mail]
	Asqar	Mamatqulov	[e-mail]
	Sardorbek	Usmonov	[e-mail]
	Ulugbek	Axmedov	[e-mail]
	Mirzobek	Kamolov	[e-mail]
	Gulirano	Abdurahmonova	[e-mail]
	Azamat	Farxatov	[e-mail]
	OTABEK	ILYOSOV	[e-mail]
	Ulmas	Latifov	[e-mail]
	Rashid	Mamatov	[e-mail]
	Nizomjon	Mirzanazarov	[e-mail]
	Fazliddin	Murodjonov	[e-mail]
	Xumoyun	Orinboyev	[e-mail]
	Xo'jaakbar	Pulatov	[e-mail]
	Dilshod	Safarov	[e-mail]
	Mukhammadkarim	Tukhtaboev	[e-mail]
	Abbos	Yaxyoyev	[e-mail]
	Robiyaxon	Ahmatxonova	[e-mail]
	Shoxrux	Usmonov	[e-mail]
	Otabek	Jumanov	[e-mail]

“EKOLOGIYA” fandan

№1 T O P SH I R I Q (AMALIYOT)
1 - jadval

Mavzu:	Umumiy ekologik muammolar
Ishdan maqsad:	Asosiy tushuncha va ta’riflarni o‘rganish.
Adabiyotlar:	Nigmatov A.N. Ekologiyaning nazariy asoslari. – T.:“Faylasuflar jamiyati” nashriyoti, 2013. Fundamentals of General Ecology, Life Safety and Environment Protection. Mark D Goldfein, Alexei V Ivanov, Nikolaj Kozhevnikov, V Kozhevnikov. NovaSciencePublishers, Inc. (April 25, 2013). Eyewitness Ecology. Written by STEVE POLLOCK. United States in 2005 by DK Publishing, Inc. 375 Hudson Street, New York, NY 10014 ISBN-13: 978-0-7566-1387-7 (PLC), ISBN-13: 978-0-7566-1396-9 (ALB). D.Yormatova. Ekologiya. – T.: «Fan va texnologiya», 2012, 256 bet. Hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya menejmenti (chizmalar, tushunchalar, faktlar va raqamlarda): darslik / A.Nigmatov, Sh.Muxamedov, N.Xasanova. – T.: Navro‘z. 2014. – 199 b.
Vaqti	20 soat.
Toshshiriqni bajarish ketma ketligi	Amaliy topshiriqni bajaring. So’rovnoma savollariga javob berish. Hisobot tayyorlash.

Eslatma: talabalar jadvallarda keltirilgan variant nomeri bo‘yicha o‘z variantlarini tanlab oladilar va nazariy savollar nomerlari bo‘yicha savollarga javob tayyorlaydilar.
Topshiriq, umumiy ekologik muammolarni ko‘rib chiqish uchun berilgan.
I. Amaliy topshiriqni bajaring.

1.1-topshiriq. Yog'ochni hosil bo’lishi uchun zarur bo'lgan karbonat angidrid miqdorini aniqlash.

Har qanday katta shaharning ekologiyasini, ayniqsa, Toshkent singari ulkan texnogen metropolisni yashil maydonlarsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Ushbu o'ziga xos "shahar o'pkalari" shahar atmosferasini kislorod bilan boyitadi va uni tozalaydi. Yashil o'simliklar tomonidan kislorodni chiqarish jarayoni ularning o'sishi bilan bevosita bog'liqligini tushunish kerak, bu juda sekin jarayon bo’lib: daraxtlar yillar, o'nlab va hatto asrlar davomida o'sib, bir necha daqiqada yonib ketadi. Ushbu ikkala jarayonni turli yo'nalishlarda ketadigan bitta kimyoviy reaktsiya bilan ifodalash mumkin. Bir holda, uglerod atomi kislorod molekulasini biriktirib, karbonat angidrid (CO₂) hosil qiladi, boshqasida esa karbonat angidrid molekulasi o'simlik tomonidan so'riladi. Shu bilan birga u parchalanadi: uglerod atomi yog'och hosil bo'lishiga xizmat qiladi va kislorod molekulasi atmosferaga chiqadi. Ya'ni, yog'ochni shakllantirish jarayonida kislorod yon mahsulot hisoblanadi.

Tabiiyki, yog'och nafaqat ugleroddan tashkil topmaydi. Har bir o'simlik ma'lum miqdorda suv va mineral tuzlarni o'z ichiga oladi. Ma'lumki, yangi kesilgan o'tin yomon yonadi va quyosh qizdirganidan keyin ko'p miqdordagi suv bug'lari chiqadi, yonayotgan ho'l yog'ochdan chiqqan tutunni uzoqdan yaqqol ko'rinib turadi. Yonayotgan o'tinning olov rangi odatda sariq rangga ega, chunki mineral tuzlar orasida natriy tuzlari eng ko'p uchraydi, ya'ni uning ionlari olovni sariq rangini hosil qiladi. Aagar daraxt kaliy tuzlariga boy tuproqlarda o'sgan bo'lsa undan o'tin binafsha akslar bilan alanga beradi.

Amaliy topshiriqni bajarish uchun siz daraxt tanasining massasini hisoblashingiz kerak bo’ladi. Bunday holda, daraxtning shakli silindr shakliga teng deb qabul qilinadi. Shuning uchun, silindr hajmini hisoblash va hosil bo'lgan qiymatni yog'och zichligiga ko'paytirish kerak. Keyinchalik, kimyoviy reaktsiyada ishtirok etadigan moddalar massasini hisoblash qoidasini (quyida keltirilgan hisoblash misolida batafsil ko'rib chiqilgan) va gaz holatining qo'shma qonunini qo'llashingiz kerak.

1.1. Topshiriqni bajarish uchun misol

Misol. Normal sharoitda quyidagi parametrlarga ega daraxtni o'stirish uchun qancha hajmda o'simlik karbonat angidrid gazini o'zlashtirishi kerak: daraxt diametri D = 0,8 m, balandligi h = 15 m, yog'och zichligi ρ = 0,08 m³.

Biz barcha yog'ochni ugleroddan tayyorlangan va daraxt tanasi silindrsimon shaklga ega deb taxmin qilamiz.

Hisoblash: Daraxtning massasini (m) aniqlaymiz. Buning uchun ko’ndalang kesimi (πr²), balandligi (h) (r radius D/2=0,4m), va zichlikni (ρ) ko'paytiramiz.

Ya'ni,

yoki (1.1)