Mulkini ijaraga va sotishdan olgan daromadni soliqqa tortish

MULKINI IJARAGA VA SOTISHDAN OLGAN DAROMADNI SOLIQQA TORTISH

Ispaniya fuqarosi bo‘lgan Isko Alarcon Toshkent Shaharda Kvartirasini sotmoqchi. Alarcon 2019-yilda 30-dekabrda Sotib olgan va 2022-yili 1-yanvardan uyni “ IMPERIYA” do’koniga ijaraga berdi. Ijara shartnomasida uy uchun “ IMPERIYA” do’koni Alarcon oyiga $1 000 AQSh dollari to‘lashi ko‘rsatilgan edi.

Ispaniya fuqarosi Isko Alarcon 2022-yili Sentabrda oyida uyini $500 000 AQSh dollariga sotmoqchi. Alarcon uyni $250 000 AQSh dollarga olgan va u Toshkent citydan yangi 2 xonali kvartira olmoqchi edi. Alarcon ma’lum muammolarga duch keldi. Masalan, Uyni sotishdan olgan daromadidan soliq to‘lash yoki uyini ijaraga berganligi uchun daromad solig‘i to‘lash kerak edi. Unga O‘zbekiston fuqarosi Xamrayev Farrux maslahat berdi. Uyni 4-5 oy nomida qoldirsa va uyni sotishdan olinadigan daromad solig‘idan ozod bo‘lishi va Toshkent citydan uy olishda 330 000 000 qo‘shimcha pul qolishi haqida maslahat berdi. Ya’ni $500 000 dan 250 000 sotib olish narxini ayirganidan soliq to‘lashi haqida va bu $250 000 dollar daromad ko‘rgani uchun 12% daromad so‘ligi to‘lashi bu 2 750 000 000 *12%=330 000 000 so‘m yutishini tushuntirdi. Ispaniya fuqarosi buni sotib olivchiga tushuntirdi. Alarconning bu ishi noqonuniyligi uchun sotib olivchi bosh tortdi va uyni undan sotishtib olmadi. Alarcon bu shartga ko‘ngan O‘zbek fuqarosiga 450 000 AQSh dollariga sentabr oyida sotishga muvafiq bo‘ldi. Shu sababli Alarcon 1 oy ijarachidan pul olmadi, sababi uyni ijarachi qo‘ygan “ IMPERIYA” do’koni sentiyabr oyining 20-sanasida bo’shatib berdi va evaziga ijara pulini bermadi. Bu haqida DSI organi xabari yo‘q bo‘lgan.
Yuqoridagi ma’lumotlar asosida vaziyatli misolni sharhlang. Soliq elementlari haqida to‘liq ma’lumot bering. Alarcon uyni sotish va ijara daromadidan to‘laydigan daromad solig‘ini hisoblab chiqaring va Isko Alakonshu yili qancha daromad olgan? AQSh dollari kursi $1=11 000 so‘m deb oling.
Agar Alarcon fuqaro Xamrayev Farruxga sotganda qanday vaziyat yuzaga kelardi? Fuqaro Xamrayev Farrux qilgan ish to’grimi?
Javob:
Jami ijara daromadi : $7 000

• 
  Oylik $1 000
  
• 
  7 oylik $1 000*7=$7 000
  
• 
  Dollarni so‘mda ifodasi $7 000*11 000=77 000 000
  
• 
  To‘lanadigan soliq 77 000 000*12%= 9 240 000
  
• 
  Qo‘liga oladigan so‘mma 77 000 000 – 9 240 000=67 760 000
  

Jami uyni sotgandan olgan daromad: $200 000

• 
  Uyni sotish narxi $450 000
  
• 
  Sotib olgan narxi $250 000
  
• 
  Soliq bazasi $200 000
  
• 
  Dollarni so‘mda ifodasi $200 000*11 000 = 2 200 000 000
  
• 
  To‘lanadigan soliq 2 200 000 000*12% = 264 000 000
  
• 
  Qo‘liga oladigan so‘mma 2 200 000 000 – 264 000 000 = 1 936 000 000
  

Ispaqniya fuqarosi Isko Alarconjami 264 000 000 + 9 240 000 = 254 760 000 so‘m soliq tolaydi.

• 
  Obekt uyni sotish va ijaradan olgan daromad
  
• 
  Baza 7 oylik ijara puli $7 000
  
• 
  Baza oldi sotdi shartnoma orasidagi farq $200 000
  
• 
  Stavka 2022-yili 12%
  
• 
  Soliq to‘lovchi Alarcon Kyure
  
• 
  Soliq agenti “ IMPERIYA” do’koni
  
• 
  Soliq agenti uyni sotib oluvchi shaxs
  
• 
  Soliq to‘lash usuli To‘lov manbaida