Онтология-борлиқ фалсафаси

Онтология, Гноциология ва онг фалсафаси

РЕЖА:

• Борлиқ фалсафа предмети. Борлиқнинг шакллари.
• Ҳаракат ва ривожланиш тушунчаси
• Билиш муаммосининг фалсафий аҳамияти.
• Инсон оламнинг таркибий қисми, унинг моҳияти

Борлиқ категорияСИ

• Борлиқ тушунчанинг этимологияси. «Борлиқ» фалсафий категорияси нафақат энг муҳим, балки бошқа категориялар орасида айниқса кўп ишлатиладиган категория ҳисобланади. Бу ҳолни шу билан изоҳлаш мумкинки, унинг келиб чиқиши дунёнинг айниқса кенг тарқалган тилларида айни бир маъно – «бўлиш», «мавжуд бўлиш», «ҳозирлик», «ҳозир бўлиш», «мавжудлик» маъноларини англатади.

Онтология – фалсафанинг борлиқ муаммосини ўрганувчи асосий
бўлимларидан бири, борлиқ муаммоси эса, фалсафанинг бош
муаммоларидан бири. Фалсафанинг пайдо бўлиши айнан борлиқ
муаммосини ўрганишдан бошланган. Қадимги Ҳинд, Хитой,
антик фалсафа биринчи навбатда онтология билан қизиққан,
борлиқ моҳиятини англашга ҳаракат қилган.
Борлиқ – бу реал мавжуд, ўз ичига барча жисмларни оладиган,
барқарор, мустақил, объектив, доимий, чексиз субстанциядир.
Борлиқ фалсафий категориясининг мазмунини очиб берадиган қоидалар:
Атроф олам, предметилар, ҳодисалар реал мавжуд бўлади, у (олам) бор;
Атроф олам ривожланади, ички сабабга эга бўлади, ҳаракат манбаи ўзида;
Материя ва руҳ – ягона, лекин шу билан бирга қарама-қарши моҳиятлар, реал мавжуд.
Субстанция – ўз мавжудлиги учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага
эҳтиёж сезмайдиган мустақил борлиқ.

онтология атамасини илк бор Х.Вольф қўллаган

• Йўқлик чекинган жойда борлиқ пайдо бўлади. Йўқлик ҳеч нима демакдир. Ҳамма нарсани ҳеч нарсага айлантирувчи, ҳамма нарсанинг ибтидоси ҳам, интиҳоси ҳам йўқликдир. Демак, борлиқнинг бунёдкори ҳам, кушандаси ҳам йўқликдир. Борлиқ йўқликдан йўқликкача бўлган мавжудликдир. Йўқликни эса ҳеч нарса билан қиёслаб бўлмайди.