O`TKIR BRONXIT - Bronxlar shilliq qavatining o`tkir yallig`lanish kasalligi bo`lib, yo`tal va balg`am ajralishi bilan,
- mayda bronxlar zararlanganda esa hansirash bilan xarakterlanadi.
TARQALGANLIGI: - bemorning shifokorga murojaati bo`yicha – 14%
- vaqtincha ish qobiliyatining yo`qolishi bo`yicha – 20-38% ni tashkil etadi
ETIOLOGIYa | | - Moyillik qiluvchi omillar:
| - noqulay ob-qavo sharoitlari
| | | | | - spirtli ichimliklarni suiste'mol qilish
| - burun orqali nafas olishning buzilishi
| | | - Kasallik chaqiruvchi omillar
- infeksiya (viruslar, bakteriyalar, mikoplazm va boshqa-larning qo'shilishi)
- kimyoviy vositalar ta'siri
- fizik omillar ta'siri (chang, quruq, issiq, sovuq qavo)
- allergik ta'sirlar (organik chang, o'sim-lik changi va boshq.)
PATOGENEZ - burun-xalqum zararlanishi
- virusning epiteliy hujayralariga kirishi
- hujayra halok bo`lishi
- 2-3 kundan so'ng bakterial (asosan kokkli flora – pnevmokokklar, stafilokokklar, inflyuensiya
- tayoqchalari) infeksiya to`qimalar ichiga chuqur kirib boradi
- tomirlardagi (mikrosirkulyasiya buzilishi, mikrotrombozlar) va asab hujayralaridagi (trofikaning
- buzilishi) o`zgarishlar
- yalliglanish
PATOMORFOLOGIYa - xilpillovchi epiteliyning halok bo'lishi
- qadaxsimon hujayralarning kengayishi va ular sonining oshishi
- chuqur o`zgarishlarda shilliqosti epiteliysining degenerasiyasi
- shilliqosti qavatining neytrofillar va limfositlar bilan infiltratlanishi
- REGENERASIYa –
- 2 haftadan (engil kechganda) 1 oygacha
KLINIKA - VIRUSLI INFEKSIYaDA – UMUMIY INTOKSIKASIYaLANISh SINDROMI (hOLSIZLIK, TANA
- hARORATINING Ko`TARILIShI)
- O`TKIR RESPIRATOR KASALLIK BELGILARI – TUMOV, TOMOqDA OG`RIQ, TO`Sh ORQASI VA VA
- KURAKLAR ORASIDA QIChIShISh HISSIYoTI
- QURUQ, KEYIN BALG`AM ARALASh YO`TAL
- AUSKULTASIYaDA: YIRIK BRONXLAR ZARARLANGANDA – ¡ZGARIShSIZ
- DAG`ALLAShGAN NAFAS, TARqALGAN QURUQ VA NAM XIRILLAShLAR
ASORATLARI - mayda O`choQli pnevmoniya
- astmatik bronxit
- bronxiolit
DIAGNOSTIKA - Qon umumiy tahlili - leykositoz, EChT oshgan
- SRO +
- Surtmaning Sil-Nelsen bo`yicha bo`yalishi (balg`amli yo'talda >2 qafta)
- Tashqi nafas olish faoliyatini tekshirish
- O`pkalar rentgengrafiyasi (skopiyasi)
- Bronxoskopiya (ko`rsatma asosida)
ДИФФЕРЕНЦИАЛ ТАШХИС - bronxopnevmoniya
- surunkali bronxit
- bronxial astma
- tuberkulez
- O`pka o`smasi
DAVOLASh - virusga qarshi preparatlar
- antibakterial davo
- Balg`am ko'chiruvchi dorilar
- yo'talga qarshi dorilar
- Yallig`lanishga qarshi va isitma tushiruvchi
- bronxlarni kengaytiruvchi dori preparatlari
- prednizolon
- desensibilizasiyalovchi
PROGNOZ - Rasional davolash olib borilsa, odatda, xavfsiz. To'liq davolanish 2-4 qaftada amalga oshadi. Tashxis
- kech qo'yilganda va kechikib davolanganda SNE rivojlanishi mumkin.
SURUNKALI BRONXIT - Bronxlarning surunkali diffuz noallergik yallig`lanishi bilan xarakterlanib, balg`amli yo`tal va
- qansirash bilan namoyon bo'ladigan kasallik
- BJSST bo'yicha – 2 yil davomida yiliga 3 oydan kam bo'lmagan vaqt davomida balg`amli yo`tal bo`lgan
- bemorlar surunkali bronxitli bemorlar jumlasiga kiritiladi
TARQALGANLIGI: - nafas tizimi barcha kasalliklarining 80%
- nafas tizimi kasalliklari bo`yicha nogironlikning 50% ini t ashkil etadi
ETIOLOGIYa - I. Ekzogen omillar:
- tamaki tutuni
- havoning ifloslanishi
- klimatik omillar
- infeksiya
- II. Endogen omillar
- burun-xalqum patologiyasi
- burun orqali nafas olishning buzilishi
- tez-tez o'tkir respirator kasallik va o'tkir bronxit bilan kasallanish
- nasliy moyillik
- semizlik
PATOGENEZ - bronxlar shilliq qavati struktur-funksional xususiyatlarining o`zgarishi
- Yallig`lanish rivojlanishi
- bronxlar o`tkazuvchanligi va drenaj faoliyatining buzilishi
KLINIKA – UChLIK KOMPLEKS - Balg`amli yo`tal
- hansirash (ekspirator)
- subfebril temperatura
- OBSTRUKSIYa BELGILARI
- nafas chiqarish fazasining uzayishi
- bemorning yotgan holatida nafas chiqarish vaqtida xushtaksimon xirillashlar
- O`pkaning obstruktiv emfizemasi
SURUNKALI BRONXIT KEChIShI - I variant – emfizematoz tip (tip A, «hansirashli» tip)
- pushtirang «hansirovchilar «(pishillovchilar)
- O`pka emfizemasi ustunlik qiladi
- simptomlar 60 yoshdan keyin namoyon bo`ladi
- sekin avj oluvchi xususiyatga ega
- II variant – bronxitik tip (tip V, «yo`taluvchi» tip)
- Ko`kimtir «shishinqiragan»
- maxsuldor yo`tal
- kuchsiz hansirash
- navqiron yoshda kasallik belgilari
- distansion xushtaksimon xirillashlar
- TNF – keskin buzilgan
- tez avj olish xususiyatiga ega
ASORATLARI - infeksiya bilan bog`liq (pnevmoniya, BEK, BA (noaller) va astmatik)
- sb evolyusiyasi bilan bogliq (o`e, diffuz pnevmoskleroz, o`e, o`pka-yurak, o`ng qorincha yetishmovchiligi
- rivojlanishi bilan)
TEKShIRISh DASTURI SB TASNIFI (Kokosov A.N., Gerasin V.A., 1994) - I. yalliganish xarakteri bo`icha:
- kataral
- yiringli
- II. funksional xususiyatlari bo`icha
- obstruktiv
- noobstruktiv
DAVOLASH - I. Etiotrop (jumladan a/b)
- II. Patogenetik:
- O`pka ventilyasiyasini yaxshilash (O2 terapiya; shjt)
- bronxlar o`tkazuvchanligini tiklash:
- a) drenajni yaxshilash (balg`am ko`chiruvchi va mukolitiklar)
- b) bronhospazmni
- yo`qotish (bronxodilyatatorlar):
- M-Xolinoblokatorlar – ipratropiy bromid, 2-adrenomimetiklar – berodual;
- selektiv 2-adrenomimetiklar – fenoterol, salbutamol, terbutamol (uzok ta'sir etuvchi turlari –
- saltos, volmaks);
- ksantin – teofillin, teopen, teotard, retofil)
- GKS
- III. boshqalar – iztirobli o`talda erespal, geparin –mikrosirkulyasiyani yaxshilash uchun
PROGNOZ - Chekish, boshqa qitiqlovchilar ta'siri to`xtatilmasa, infeksion xurujlar davolanmasa surunkali
- obstruktiv bronxit rivojlanib boraveradi. Bu, shuningdek, bemorning yoshiga, kasallik aniqlangan
- vaqtdagi 1 sekundda chiqarilgan umumiy nafas ulushining kamayish darajasi, jarayon kechishi turiga
- bog`liqdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
