O’zbekiston Milliy Universiteti “tarix” ta’lim yo’nalishi guruhi talablasi ning “Jahon Tarixi” fanidan kurs ishi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA'LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
O’zbekiston Milliy Universiteti

“TARIX” TA’LIM YO’NALISHI
________ GURUHI TALABLASI
ning
“Jahon Tarixi” fanidan
KURS ISHI

Kafedra tomonidan ro’yhatga olingan tartib raqami №____ “____” _________2023 y. ______ imzo

Talaba: ________________ _____________ imzo

Kurs ishi himoyaga tavsiya qilindi (qilinmadi) Sana “___” ____________ 2023 y. Rahbar imzosi:____________

Kurs ishi ball:________ball Komissiya a’zolari: ______________ ______ ______________ ______ ______________ ______

Mavzu: Ingliz-afg‘on urushi xalqaro vaziyat.

T oshkent - 2023

MUNDARIJA
KIRISH……………………………………………………………………………3
I BOB. Ingliz Afg’on urushining kelib chiqish sabablari haqida.
1.1. Ingliz Afg’on urushining sabablari……………………….………………….5
1.2. Ingliz Afg’on urushining ishtirokchilari haqida…………………….............15
II BOB. Ingliz Afg’on urushidan keyingi holatlar.
2.1. Ingliz Afg’on urushidan keyin davlatlarning siyosiy va ijtimoiy holatlari ….24
2.2. Urushning salbiy oqiblari va natijalari ………..…………………………….25
XULOSA…………………………………………………………………………26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..28

Kirish.
Kurs ishi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. Buyuk Britaniyaning Afgʻonistonga qarshi mustamlaka bosqinchilik urushlari (1832-42, 1878-80, 1919). Birinchi I.-a. u. (1838—42) — inglizlar armiyasining asosiy kuchlari Qandahor va Gʻaznini egallab, Koboʻlga chiqish maqsadida Boʻlan yoʻlagi orqali Jan.Gʻarbiy Afgʻonistonga bostirib kirishi. Afgʻon qoʻshinlarini chalgʻitish maqsadida Peshovardan Xaybar dovoniga zarba berilgan. Afgʻonistonga bostirib kirgan inglizlar qoʻshi-nining umumiy soni 30 mingdan or-tiq boʻlgan. Afgʻonlar qoʻshini 15 mingga yaqin jangchidan iborat boʻlib, qurol-aslaha jihatidan raqibidan ancha qoloq edi. 1839 y. ingliz qoʻshinlari Qandahor, Gʻazni va Kobulni egallashgan. Bunga javoban partizanlar urushi boshlangan. 1841 y. noyabrda Ko-bulda xalq qoʻzgʻolon koʻtargan. Inglizlar malayi Shujoʻ oʻldirilgan, Ko-buldan chekinishga majbur boʻlgan ingliz armiyasi yakson qilingan. Garchi 1842 y. Angliya hukumati Afgʻonistonga jazo ekspeditsiyasi joʻnatgan boʻlsada, inglizlar oʻz magʻlubiyatlarini tan olishga majbur boʻlganlar va 1842 y. oxiriga kelib Afgʻonistonni tark etishgan. Ikkinchi I.-a.u. (1878—80) — ingliz qoʻshinlarining (36 ming kishi) uch kolonna boʻlib Afgʻonistonga (Xaybar, Kurram va Boʻlan yoʻlagi orqali) bostirib kirishi bilan boshlangan. Qoʻshin soni va qurollanish jixatidan raqibidan ancha ortda boʻlgan afgʻon armiyasi chekinishga majbur boʻlgan.
Afgʻoniston xalqlarining bosqinchilarga qahramonona qarshilik koʻrsatishi Angliya hukuma-tini Afgʻonistonni bosib olish va parchalab tashlash rejasidan voz kechishga va amir Abdurahmon bilan kelishuv shartnomasi tuzishga majbur qildi. Unga koʻra, Afgʻoniston ichki siyosatda mustaqil boʻlib, tashqi siyosatda Angliya nazorati ostida qolgan. Ingliz qoʻshinlari mamlakatni tark etganlar. Uchinchi I.-a.u. (1919 y. may) — amir Omonullaxon Afgʻoniston musta-qilligini eʼlon qilishi bilan Angliya tomonidan boshlangan. 3-mayda urush xdrakatlari boshlangan. 6-mayda Angliya Afgʻonistonga urush eʼlon qilgan. Afgʻon muntazam qoʻshinlari (40 ming kishi) Xaybar, Vaziriston va Qandahor yoʻnalishlarida harakat qiluvchi 3 kolonnaga boʻlingan. Qoʻshin soni (deyarli 340’ming kishi) va texnikaviy ustunlik Angliya tomonida boʻlgan. Garchi Xaybar yoʻnalishida inglizlar mu-vaffaqiyatga erishgan boʻlsalarda, lekin ular Vaziristonda magʻlubiyatga uchraganlar, afgʻon qoʻshinlari 1919 y. 27-mayda Tol qalʼasini egallashgan. Vaziristonda chegara hududlarida yashovchi pushtunlarning inglizlarga qarshi yalpi qoʻzgʻoloni boshlangan. Mana shu holat, hamda Hindistondagi inkilobiy koʻtarilish (1918 y. boshlangan) Angliyani urushni davom ettirishdan voz kechishga majbur etdi. 1919 y. 8-avgustda Ravalpindi sh.da dastlabki (preliminar) sulh bitimi tuzilib, u 1921 y. 22-noyabrda Kobulda ratifikatsiya qilingan.