O`zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR
VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL – XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI

Komputer injiniringi fakulteti
KI 11-23-guruh talabasining
Fizika
fanidan tayyorlagan
1-Mustaqil ishi

Tayyorladi: Tojiyev. M

Qabul qildi: Odilov. Y

Qarshi-2023

Gaz molekulalarining issiqlik harakati tezligi va energiyasi buyicha Maksvell taqsimoti
Reja:

1. 
   Gaz molekulalarning tezlikka qarab taqsimlanish qonuni.
   
2. 
   Gaz holatini uch xil tezlik harakterlanishi.
   
3. 
   Bolsman taqsimoti.
   
4. 
   Gaz molekulalarini o`rtacha erkin yugurish yo`li.
   

Muvozanat holatda turgan gaz molekulalari agar gazga hech qanday tashqi kuchlar maydoni ta’sir etmayotgan bo`lsa, o`zaro to`qnashib turadi. Har bir to`qnashish jarayonida, energiya almashinuvi tufayli, molekula o`z tezligini ham miqdori bo`yicha, ham yo`nalishi bo`yicha o`zgartiradi.

Maksvell extimollik nazariyasidan foydalanib 1859 yilda gaz molekulalarining tezlikka qarab taqsimlanish qonunini aniqladi, uning fikricha:

1. 
   Тezliklar ichida extimolligi eng katta bo`lgan shunday J<sub>e</sub> tezlik mavjudki, ko`pchilik molekulalar unga yaqin bo`lgan tezliklarda harakatlanadi. Тezligi J<sub>e</sub> dan juda katta va juda kichik bo`lgan molekulalar oz miqdorni tashkil etadi.
   
2. 
   Harakat tartibsiz bo`lgani uchun aniq bir tezlikda harakatlanayotgan molekulalar sonini hisoblab bo`lmaydi. Lekin ma’lum J, J+ dJ oraliqdagi tezlikda harakatlanayotgan molekulalar sonini hisoblash mumkin. Buning uchun Maksvell nisbiy tezlikdan foydalanadi. Nisbiy tezlik u deb J oniy tezlikni extimolligi eng katta bo`lgan J_e tezlikka nisbatiga aytiladi, Ya’ni
   

U=J/J_e
Maksvell taqsimotiga asosan J, J+ dJ oraliqdagi tezlikka ega bo`lgan molekulalar soni dn=4nu²e^-udu/Öp
bunda n- ideal gaz molekulalarining umumiy soni, f(J)=dn/ndJ -

molekulalarning taqsimot funksiyasi. f(J) ning molekulalar oniy tezligiga bog`liqligini grafik ravishda ifodalasak 1-rasmdagidek ko`rinishdagi bog`lanishni olamiz. Molekulalar taqsimotining Maksvell qonunidan gaz holati uch hil tezlik bilan xarakterlanishi kelib chiqadi. 1. Eng katta extimolli tezlik J = ^2^RT» 1,41 ^RT ^э m m

f(J) Je dJkv J

-

2. 
   O`rtacha arifmetik tezlik. J =
   

» 1,6

bu formulalari taqqoslasak, J_kv> J > J_e ekani ko`rinib turibdi. Masalan, 0<sup>0</sup>S haroratda kislorod molekulalari uchun J<sub>kv</sub>= 460 m/s, J= 423 m/s, va J<sub>e</sub>=377 m/s qiymatga ega bo`ladi.

0

0

0

0