Quruq tuzlar aralashmasi analizi quruq moddani analiz qilishga tayyoriash va dastlabki sinovlar

QURUQ TUZLAR ARALASHMASI ANALIZI
Quruq moddani analiz qilishga tayyoriash va dastlabki sinovlar
Quruq moddani, ya’ni tuzlar aralashmasini sifat jihatdan analiz qilish tartibini ko‘rib chiqamiz. Analiz uchun qattiq holatdagi moddadan, odatda, 0,1-0,3 g olinadi. Moddani analizga tayyorlash uni chinni hovonchada maydalashdan boshlanadi, chunki kukun holidagi modda oson eriydi. Agar analizga berilgan namuna mayda kristallar holida bo‘lsa, uni maydalashga hojat qolmaydi, faqat uni shisha tayoqcha bilan yaxshilab aralashtirish lozim. Maydalangan namuna uch qismga bo‘linadi: bir qismi kationlarni aniqlash uchun, ikkinchi qismi anionlarni topish uchun ishlatilsa, uchinchi qismi qisman dastlabki sinovlarga ishlatiladi va ba’zi tajribalarni qayta bajarish uchun zaxiraga qoldiriladi.
Dastlabki sinovlar ba’zi bir ionlarni sistematik analizgacha topishga yordam beradi va ishni yengillashtiradi. Dastlabki sinovlarda alangani bo‘yash reaksiyalari qilib ko‘riladi. Shu sinovlarning natijalari sistematik analizda tasdiqlanishi kerak.
Berilgan namunaning analizi uning suvda erishini tekshirishdan boshlanadi. Buning uchun moddaning bir necha zarrachalari 10-12 tomchi distillangan suvda, avval, sovuqda kerak bo‘lsa, isitib, eritib ko‘riladi. Agar berilgan modda namunasi suvda erimasa yoki yomon erisa, unda shu moddaning oldin sovuqda, keyin isitilgan sirka kislotada, so‘ng suyultirilgan va konsentrlangan HCl da erish-erimasligi va nihoyat zar suvi (1 mol kons. HNO₃ +3 mol kons HCl) da erishi sinab ko‘riladi.
Ko‘pchilik analiz qilinadigan moddalar distillangan suvda va suyultirilgan xlorid kislotada eriydi, shu sababli bu moddalarni konsentrlangan kislotalarda yoki zar suvida eritishga hojat qolmaydi. Moddaning eruvchanligi tekshiruvdan o‘tkazilgach, namunaning birinchi qismi (0,03-0,1 g) konussimon probirkaga solinib, ustiga 1-3 ml tanlangan erituvchi qo‘shib, eritiladi.
Berilgan namuna xlorid kislotada eritiladigan bo‘lsa, gazlar (CO₂, H₂S, SO₂) ajralib chiqishiga e’tibor bering, chunki ularning chiqishi aralashma tarkibida bir qator anionlar (CO₃^2-, S^2-, SO₃^2-, S₂O₃^2-) borligini ko‘rsatadi. Shuningdek, hosil qilingan eritmaning rangini kuzating. Kuchsiz kislotali eritmalarda Fe²⁺ och-yashil tusga, Fe³⁺- sarg‘ish, Cr³⁺- yashil, Cu²⁺- havorang, Co²⁺- pushti, CrO₄^2-- sariq, Cr₂O₇ ^2- qizil-olov rangiga ega bo‘ladi. Namunani eritishdan hosil bo‘lgan eritmalar rangsiz bo‘lsa, bu ionlar bo‘lmasligi mumkin.