Raqamli texnika elementlari. Mantiqiy elementlar turli mantiqiy elementlarni hosil qilish Mantiqiy elementlar va

Mavzu: Mantiqiy elementlari va ularning ishlash pirinseplari
Reja:

1. 
   RAQAMLI TEXNIKA ELEMENTLARI. MANTIQIY ELEMENTLAR
   
2. 
   Turli mantiqiy elementlarni hosil qilish
   
3. 
   Mantiqiy elementlar va ularning ishlash prinsiplari
   

RAQAMLI TEXNIKA ELEMENTLARI. MANTIQIY ELEMENTLAR
Mantiqiy algebrada ikki o‘zgaruvchining funksiyalari muxim rol o‘ynaydi. O‘z navbatida har bir funksiyani uchta asosiy mantiqiy operasiyalar: qo‘shish (YOKIdizyunksiya (ILI)), ko‘paytirish (VA-konyunksiya (I)) va inkor etish (INKORinversiya (NE). Ushbu mantiqiy elementlar. “0” = 0V=LOW (L), kuchlanishning quyi qiymati, (umumiy minus); “1” = +5V =HIGH (H), kuchlanishning yuqori qiymati

Rasm 5.2. a) Kuchlanishning binar darajalari, b) L va H darajalari uchun kuchlanish diapozonlari


Rasm 5.4. Diod-tranzistorli mantiq (DTM, rus. DTL) asosidagi sxema (To‘g‘ri mantiq asosidagi uchta kirishga ega VA mantiqiy elementi)
Mantiqiy ko‘paytirishni ifodalash uchun adabiyotlarda nuqta (•) yoki & belgilari ham ishlatiladi: X= AV; X= A&V. YOKI mantiqiy elementi, uning tuzilishi va ishlash tamoyili


Turli mantiqiy elementlarni hosil qilish
YOKI-INKOR operasiyasi (Vebba funksiyasi) ni bajaruvchi mantiqiy element bir taktli sxemalarda barcha zaruriy mantiqiy bog‘liqliklarni olish imkonini beradi. SHu sababli ushbu element universal hisoblanadi. YOKI-INKOR mantiqiy elementini shartli belgilanishi 5.9-rasmda keltirilgan:


Rasm 5.9. YOKI-INKOR mantiqiy elementining shartli belgilanishi
YOKI-INKOR mantiqiy elementi yordamida INKOR, YOKI, VA mantiqiy elementlarini amalga oshirish mumkin. INKOR operasiyasi (inversiya) YOKIINKOR mantiqiy elementi parallel kirishlarini birlashtirish orqali olinishi mumkin. Variant A Z 1 L H 2 H L Bunday sxema (rasm 5.9) ga ega bo‘ladigan funksiya quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi: INKOR operasiyasi: х = х + х , У = х Bunday invertorni shartli belgilanishi 5.10-rasm.


Rasm 5.10. Invertorni shartli belgilanishi
YOKI operasiyasini amalga oshirish uchun ikkita YOKI-INKOR mantiqiy elementlarini quyidagi 5.11, a-rasmda ko‘rsatilganidek tarzda ketma-ket ulash talab etiladi:


Rasm 5.11. YOKI operasiyasini amalga oshirish Birinchi elementni kirishlariga 0 signali berilsa, birinchi mantiqiy elementni chiqishida 1 signali hosil bo‘ladi. Ushbu signal ikkinchi elementni kirishiga uzatiladi va ikkinchi mantiqiy elementni chiqishida 0 signali hosil bo‘ladi. Birinchi elementni ikkita kirishidan bittasiga 1 signali berilsa, ikkinchi elementini kirishiga 0 signali uzatiladi va uni chiqishida 1 signali hosil bo‘ladi. SHu tarzda, agar birinchi elementni bitta yoki bir vaqtda ikkita kirishiga 1 signali berilsa, u holda ikkinchi mantiqiy elementni chiqishida 1 signali hosil bo‘ladi. Ushbu sxema (rasm 5.11) bo‘yicha bajariladigan funksiya quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
1 1 2 У = x + x , a У = У1 .
1 2 1 2 У = x + x = x + x .
YOKI elementini shartli belgilanishi 5.12,b rasmda ko‘rsatilgan. x 1 y x1 x2 1 1 y x1 1 x2 y а) б) Ikki o‘zgaruvchili VA mantiqiy elementini olish uchun uchta YOKI-INKOR elementi zarur bo‘ladi. Bunday sxemani amalga oshirish 5.12,a rasmda keltirilgan:


Rasm 5.12. VA operasiyasini amalga oshirish
1 va 2-elementlarning chiqishlariga murojaat qilganda 1-elementlar paydo bo'ladi, ular 3-elementning kirishiga kelib 0-ga teng bo'lgan chiqishida signal hosil qiladi. 1-signalni qo'llashda faqat bitta kontaktlarning sxemaning kirishida olinadi, masalan, 1-elementning chiqishida 0-signal bo'ladi. 2-elamentning chiqishida 1- signal bo'ladi signal, 3-elementning kirishiga kiradigan signallar uning chiqishida 0 ga teng bo'lgan signalni hosil qiladi .. Agar 1 ga teng keladigan signallar kontaktlarning sxemalariga olib keladigan bo'lsa, 1 va 2-elementlarning chiqishlarida signallar 0 ga teng va ushbu kontaktlarning sxemalariga olib kelganda signal 1 ga teng. Shuning uchun bu ketma-ketlikni VA elementi bajaradi. Bu funksiyalarni bajarilishi quyidagicha aniqlanadi
Asosiy mantiqiy operasiyalarni quyidagi ko‘rinishlarda tasvirlaymiz (5.14- rasm):


Rasm 5.14. INKOR, VA, YOKI mantiqiy elementlarini VA-INKOR elementlarida amalga oshirilishi