Расчет на прочность и жесткость ступенчатого стержня при растяжении или сжатии

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT ARXITEKTURA-QURILISH UNIVERSITETI
«QURILISH MEXANIKASI VA INSHOOTLAR ZILZILABARDOSHLIGI» kafedrasi
«BINO VA INSHOOTLAR ZILZILABARDOSHLIGI»
fanidan


1-HISOB GRAFIK ISHI

Mavzu: “Orayopma va tom yopma sathlarida bino karkasining birlik ko‘chishlarini aniqlash”

Bajardi: 13-19 guruh

Talabasi: Mamatova D.
Qabul qildi: Raxmanov B.

TOSHKENT-2023

HISOBLAShGA DOIR MISOL
Hisoblash uchun ma'lumotlar:
Qurilish maydonining seysmikligi – 9 ball, Navoiy sh.
Qurilish maydoni gruntining zilzilaviy toifasi – III.
Chetki ustunlar kesimi – 0,36x0,36 m.
O‘rta ustunlar kesimi – 0,5x0,55 m.
Ustunlar orasidagi masofa - ℓ = 8,0 m;
Ustunlar qadami – L = 6,0 m;
Qavatlar balandligi – H₁ = 5 m va H₂ = 5.5 m.
Rigelning ko‘ndalang kesimi tavr shakliga ega – b₁=700 mm, h₁=400 mm,
b₂=450 mm, h₂=320 mm;
Binoning rejadagi o’lchamlari – 24 m x 42 m.
Binoning asosiy yuk ko’taruvchi elementlari B35 sinfli betondan ishlangan -E=_2,75_·10⁴ MPa.

1-rasm. Binoning tarxi.

2-rasm. Binoning ko’ndalang qirqimi.

3-rasm. Bo’ylama tarz sxemasi.

4-rasm. Yonlama tarz sxemasi.
BINO KARKASI ELEMENTLARINING GEOMETRIK
TAVSIFLARINI ANIQLASH
Chetki ustunlar kesimining inersiya momenti:

O’rta ustunlar kesimining inersiya momenti:

Rigelning koʼndalang kesimi ustunnikiga qaraganda murakkab shaklga ega. Shu sababli ishni oldin rigelning koʼndalang kesimi ogʼirlik markazi holatini aniqlashdan boshlaymiz:

5-rasm. Rigelning ko‘ndalang kesimi.
So‘ngra rigelning og‘irlik markazidan o‘tuvchi X-X o‘qiga nisban butun kesimning inertsiya momentini hisoblaymiz:



6-rasm. Bino karkasining statik (a) va dinamik (b) hisoblash sxemalari.
Bino karkasining statik (a) va dinamik (b) hisoblash sxemalari 6-rasmda keltirilgan.
Binoning birinchi (+5 m) va ikkinchi (+10.5 m) qavat sath belgilari rigellarning og‘irlik markazlariga, (-0,15) esa poydevor yuqori sirtining sathiga mos keladi.
Binoning tarhi, fasadi va ko‘ndalang qirqimi 1-4 rasmlarda tasvirlangan.
Ustun va rigellarning jamlangan nisbiy bikirliklarini aniqlash
Nisbiy bikirliklarni quyidagi formulalardan foydalanib aniqlanadi:



7-rasm. Bino karkasining ko‘ndalang ramasining hisoblash sxemasi.
Ustun va rigellarning tutashgan yerlarini bikir tugun deb qabul qilamiz. Shunga ko‘ra elementlarning nisbiy bikirliklarini aniqlashda ularning erkin uzunligidan foydalanamiz. Ko‘ndalang ramaning hisoblash sxemasi 7-rasmda berilgan.
Bu yerdagi h₁ va h₂ lar quyidagicha aniqlanadi:
h₁ = H₁ – z_r = 5 – 0.322 = 4,678 m.
h₂ = H₂ = 5.5 m.
z_p + 500 = 0,322+0,500=0,822 m – ustun konsol qismi va rigelning og‘irlik markazigacha bo‘lgan masofa yig‘indisidir (8-rasm).

8-rasm.
Chetki oraliqlar hisobiy uzunligi:
ℓ₀₁= ℓ - 200 = 8000 - 200 = 7800 mm = 7,8 m.
Orta oraliqning hisobiy uzunligi:
ℓ₀₂= ℓ = 8000 mm = 8,0 m.
Birinchi qavat ustunlarining nisbiy bikirligi:

Ikkinchi qavat ustunlarining nisbiy bikirligi:

Rigelning kesimlari birinchi va ikkinchi qavatlarda bir xil bo‘lganligi uchun:


Ko‘chishlarni aniqlashda taqribiy formulalardan foydalanamiz:

Topilgan qiymatlarni formulaga qo‘yib, birlik ko‘chishlarni aniqlaymiz:

Tekshirish. Barcha amallar to‘g‘ri bajarilgan bo‘lsa, quyidagi tenglik qanoatlantiriladi:

Bizning hol uchun bu tenglik quyidagicha yoziladi:



Xatolik foizi:

Xatolik yo‘l qo‘yiladigan darajada ekan. Demak birlik ko‘chishlar to‘g‘ri aniqlangan.