Tema;Organizmninʼ mutagen taʼsirge shidamliliq qaʼsiyeti;antimutagenlerdinʼ medicinadagʻi aʼhmiyeti Reje: 1.Organizmninʼ mutatsiyalargʻa qarsi qorgʻaniw qurallari 2. Antimutagenlerdinʼ organizmge taʼsiri 3. Medicinada qollaniliwi 1. Organizmninʼ mutatsiyalargʻa qarsi qorgʻaniw qurallari Antimutagenler (gr.ami-qarsi haʼm mutagenler) jasalma (indutsirlengen) yamasa taʼbiy (spontan) mutatsiyalardinʼ payda boliwin kemeytiriw oʼzgesheligine iye elementler. Evoluciya jaʼrayaninda haʼr bir organizmninʼ oʼzinde mutagenler taʼsirine qorgʻaniw qurallari payda bolgʻan. Diploid kletkali haʼr bir xromasomaninʼ jup boliwi geterozigota genotipli organizmde mutatsiyagʻa ushiragʻan retsessiv gen taʼsirininʼ juʼzege shigʻiwina jol qoymaydi. Genetik kodtinʼ tripletligi haʼm oninʼ iqshamligʻi, yagʻniy sozilmagʻanligʻi usi triplet ishinde bolatugʻin oʼzgeristi (almasiniwdi) kemeytiredi. - Demek, haʼr bir organizmninʼ oʼzinde mutatsiyalardinʼ payda bolmawin taʼmiynlewshi arnawli (antimutatsion) sistema isleydi.
Bunnan tisqari, koʼpshilik biologik aktiv zatlar spontan haʼm indutsirlengen mutatsiyalar sanin kemeytiwi muʼmkin.Bunday zatlar ANTIMUTAGENLER delinedi. 2.Antimutagenlerdinʼ organizmge taʼsiri Bizge belgili mutagen taʼsir etkennen keyin usi kletkadagʻi mutatsiya maʼlim waqittan keyin juʼzege shigʻadi, yagʻniy oʼzgeris penen mutatsiya arasinda maʼlim waqit bar.Antimutagen zatlar usi waqitta taʼsir qilip mutatsiya payda boliwin kemeytedi yamasa puʼtkilley toxtatadi. Antimutagenler 3 daʼwirde oʼz taʼsirin koʼrsetiwi muʼmkin. 1. Daʼwir. Mutagenlerdinʼ kletka membrasinan oʼtip atirgʻan waqitta .Bul daʼwirde taʼsir etetugʻin mutagenlerge steroid gormonlardi aliw muʼmkin. Gormonlar mutatsiyalardinʼ kletka membranasinan oʼtiw itimalligʻin kemeytedi. 2.Daʼwir. DNK molekulasina taʼsir etetugʻin erkin radikallardinʼ payda boliwi waqtinda.Bul daʼwirde taʼsir qilatugʻin antimutagenlerge oksidleniw jaʼrayanin kemeytiwshi zatlar: Vitaminlerden E , C h.t.b. 3.Daʼwir. DNK ninʼ tikleniw waqtinda. Bul daʼwirde oʼz taʼsirin koʼrsetetugʻin antimutagenlerge DNK reparatsiyasin tezlestiretugʻin zatlardi aliw muʼmkin. (kofein h.t.b.) Ayirim zaʼhaʼrli zatlar taʼsirinde aq tishqanninʼ koʼmik kletkasinda payda bolgʻan xromasoma mutatsiyalarin medicinada kenʼ isletiletugʻin vitaminler (E haʼm C) qatnasinda kemeytiriw haʼtteki, puʼtkilley toqtatiw muʼmkin. Bul vitaminlerdinʼ mugʻdari organizmde jeterli bolgʻanda organizm mutagen taʼsirge shidamli boladi. Taʼbiyatda oʼsimlikler mayinda haʼm miywesinde bul vitaminler koʼp ushiraydi. Antimutagen taʼsirge iye bolgʻan preparatlar tuʼrli tiptegi ximiyaliq birikpelerden ibarat: Purinli ribozidler; alipa-tik poliaminler; akridin jaʼne oninʼ aminli tuwindilari; xinakrin jaʼne oninʼ analoglari; benzakridin haʼm xinolin tuwindilari; antibiotikler (streptomi-sin, xloranfenikol,aktinomitsin D ) h.t.b. JUWMAQ Tibbiy biologiya va genetika .2019 https://uz.m.wikipedia.org https:/qomus.info https://uztext.com medlife.uz malumot.ru avitsenna.uz Itibarinʼiz ushin raxmet
Do'stlaringiz bilan baham: |
