Resurs materiallar Yer resurslari qoidaga muvofiq, tiklanadigan

1. 
   Resurslar va resurs materiallar
   

Yer resurslari qoidaga muvofiq, tiklanadigan va tikmaydigan resurslar bilan aniqlanadi. Tiklanadigan resurslar muntazam ravish- da yig‘iladigan bo‘ladi. Masalan, qurilish uchun yog'och yoki zig‘ir yog‘ uchun zig'ir urug‘i. Ushbu resurslar hozircha ishlab chiqarish uchun to‘g‘ri sharoitlar saqlanayotgani bois, tiklanadigan hisob- lanadi. Ozon qatlamining siyraklanishi ko‘pchilik tiklanadigan resurslar uchun sharoitlaming keskin o‘zgarishiga olib keldi. Barcha tiklanadigan resurslar umumiy fotosintezga ega. Inson yeming 40% fotosintez faolligini ishlatishi hisoblab chiqilgan (Brown, 1990-yil). Tiklanmaydigan resurslar yig‘ilmaslik hisobidan kelib chiqadi. Masalan, ternir rudasi va beqaror neft o‘zini juda sekin tiklaydi. Ulaming ko‘pchiligi jiddiy chegaralangan. Metallar va neft eng ko‘p ishlatiladi, lekin ba’zi hududlarda qurilish materiallari (qum, shag‘al va sh.k.) nodir bo‘lib bormoqda. Har xil xom ashyolaming taxminiy zahiralari 8-jadvalda keltirilgan. Vaholaftki, har xil baholashlar mavjud. Biroq mutlaqo ma’lumki, yaqîn vaqtlarda eng muhim rusurslardan ko‘plari batamom tugab bo‘J^dj. Chuchuk suv resurs hisoblanadi, u tiklanadigan yoki tiklanmaydigan resurslar bo‘yicha ta’riflanmaydi. yer sharida umumiy miqdorda suv doimiydir, lekin ko'pchilik hududlarda suv keskin tanqislikga ega emas. Bu holat toza ichimlik suvi bo‘yicha muhimdir, u nafaqat oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda zarur hisoblanadi va xuddi shuningdek aksariyat sanoat tarmoqlarida ham muhim ahamiyatga ega. Suv sanoatning ikkilamchi jarayonlarida ko‘plab ishlatiladi.


217