Щзбекистон республикаси
Download 1.04 Mb.
|
2029 Электроника Асослари
etil spirt, Abrahamatova Sabina multimedia, 1- курс қўшимчалар, Членская книжка, Членская книжка, Членская книжка, Членская книжка, 2-Amaliy mashgulot (5), 255 Buyruq, 1-Mavzu. Tarix va shaxs, 1493223607 66360, KURS ISHI titul, XAMRAYEVA ZULXUMOR FARXODOVNA, Psixologiyaning ilmiy tadqiqot
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1-М А Ъ Р У З А 1.Кириш Режа: 1.Электроника фани хакида тушунча 2.Микроэлектроника 3.Радиоэлектроника
- М. Фарадей
- .Максвелл
- Ж.Томпсон
- Луи де Форест
ЩЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЩРТА МАХСУС ТАOЛИМ ВАЗИРЛИГИ Фаргона Политехника Институти “Электротехника” кафедраси В 520200 В 520200 “Электр энергетикаси” ва 161900 “Касбий педагогик тайергарлик” (Электр энергетикаси) йуналишларининг студентлари учун “Электроника АСОСЛАРИ” фанидан маoрузалар матни Ф а р ь о н а - 2000 ЩЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЩРТА МАХСУС ТАOЛИМ ВАЗИРЛИГИ Фаргона Политехника Институти “Электротехника” кафедраси В 520200 “Электр энергетикаси” ва 161900 “Касбий педагогик тайергарлик” (Электр энергетикаси) йуналишларининг студентлари учун “Электроника АСОСЛАРИ” фанидан маърузалар матни Фар ПИ услубий кенгаши томонидан тасдикланган 2000 йил “___” ____________ даги №____ йигилиш баёни Ф а р г о н а - 2000 “Электроника асослари” фанидан маъруза матнлари В 520200 “Электр энергетикаси” ва 161900 “Касбий педагогик тайергарлик (Электр энергетикаси)” йуналишлари буйича таълим олаётган студентлар учун мулжалланган. Маъруза матнлари Узбекистон Республикаси Олий ва Урта Махсус таълим вазирлигининг Олий укув юртлари бошкармаси томонидан тасдикланган. Намунавий ва кафедрада ишлаб чикилган ишчи укув дастурлари асосида тузилган. Кулланма “Электротехника” кафедрасининг 2000-йил _________________ даги ____ - сонли мажлис баёни ва Энергетика факультети услубий кенгашининг 2000 йил ________________ даги ____ - сон карорига асосан тавсия этилган. Муаллиф: Х. Юлдашева, катта укитувчи Такризчи: доцент Жобборов Т.К. 1-М А Ъ Р У З А 1.Кириш Режа: 1.Электроника фани хакида тушунча 2.Микроэлектроника 3.Радиоэлектроника Таянч суз ва иборалар1.Электроника,микроэлектроника,актив ва пассив компонентлар, резистор, конденсатор, тугрилагич, кучайтиргич, генератор, интеграл схема, юкори частотали тебраниш, ярим утказгич. Электроника – электрон приборларни таткик килиш , ишлаб чикиш ва улардан фойдаланиш принципларини уз ичига олувчи фандир. Электрониканинг элемент базаси булиб, актив ва пассив компонентлар хисобланади. Актив компонентларга электрон лампалар ва ярим утказгичли деталлар, пассив компонентларга резисторлар , конденсаторлар, трансформаторлар, индуктив галтаглар ва бошкалар киради. Актив ва пассив компонентлар ердамида тугрилагичлар, кучайтиргичлар, генераторлар, триггерлар, хисоблагичлар ва бошка курилмалар тайерланади. Микроэлектроника – электрон приборларни сифат жихатидан янги турларини – интеграл микросхемаларни таткик килиш, ишлаб чикиш ва улардан фойдаланиш принципларини уз ичига орлувчи электрониканинг бир кисмидир. Интеграл микросхема (интеграл схема) катта миктордаги узаро богланган компонентлар (транзисторлар, диодлар, конденсаторлар, резисторлар ва бошкалар) дан ягона технологик циклда ( яъни бир вактда) ягона тагликда (подложка) тайерланади ва маълум тнформацияни узгартириш функциясини бажаради. «Интеграл схема» (Integrated Circuit) термини айрим деталларни – компонентларни – конструктив ягона приборга бириктириш (интеграция) фактини узида акс эттиради. Радиоэлектроника фан ва техниканинг ривожланиши тарихида радиотехника ва электроника фанларининг узаро кушилишидан вужудга келади. Радиотехника - узгармас ёки саноат частотаси (50 Гц) га тенг булган частотадаги узгарувчан ток энергиясининг юкори частотали (юз минг, миллион ва бир неча ун миллион герц) узгарувчан ток энергиясига айлантириб бериш, электоромагнит тебранишлари ва тулкинларини хосил килиш, уларни таркатиш ва кабул килиш, шунингдек бирор ахборотни радиотулкинлар оркали узатиш ва кабул килиш масалаларини урганади. Электроника - электровакуум ва ярим щтказгичли асбобларни ишлаб чиыариш ва хозирги замон радиоаппаратларида ишлатиш масалаларни щрганади. Радиотехника фанининг ривожланишида XIX асрда физика соъасида ыилинган кщпгина кашфиётлар катта ахамиятга эга бщлади. Масалан, уларга М. Фарадей томонидан кашф этилган электр ва магнит майдонларининг щзаро ходисалари, Ж, Максвелларнинг электромагнит майдон хусусиятларини очиб берувчи тенгламаларини кщрсатиш мумкин. Бу тенгламаларда электромагнит тщлыинларини мавжудлиги ва улар ёруглик тезлигига тенг бщлган тезлик билан тарыалиши назарий холда келтириб чиыарилган эди.Максвелл назариясининг тщьрилигини биринчи марта немис олими Г.Герц 1886-1888 йилларда амалда исботлади. Лекин Герц электромагнит тщлыинларини амалда хосил килса-да, улардан техникада фойдаланиш мумкин эмас деб хисоблаган эди. Чунки электромагнит тщлыинларини ыайд этадиган вибраторда хосил бщладиган учкунни короньи хонада фаыат лупа ёрдамидагина кузатиш мумкин эди, холос. Радиотехниканинг ривожланиши бевосита унинг асосий базаси бщлган электрониканинг ривожланиши билан боьлиыдир. Энг оддий электрон асбобларидан бири-вакуумли диодни 1883 йилда америкалик Т.А.Эдисон ихтиро килган. У оддий чщьланма толали электр лампочкаси ичига яна битта электрод жойлаштирилганда улар орасида хосил бщлган ток фаыат бир томонга йщналганлигини кузатган. Диоддан щтаётган токнинг электронлар оыимидан иборат эканлигини эса инглиз олими Ж.Томпсон исботлаб берган. Ундан детектор сифатида фойдаланиш мумкинлиги 1904 йилда инглиз Ж. Флеминг кщрсатиб щтган булса, биринчи вакуумли триодни 1906 йилда америкалик Луи де Форест ихтиро килган. Микросхемаларнинг яратилиши радиотехника сохасида катта щзгариш бщлишига олиб келди. Шундан сщнг электроника аниы икки ыисмга, яьни катта ыувватли радиоэлектроника ва микроэлектроникага ажралди. Микроэлектрониканинг вазифаси кщпгина ярим щтказгичли асбобларни хамда бщлинмайдиган маьлум даражада тщлиы радиосхемаларни щз ичига олган, кам ыувватли ыурилмаларни яратишдан иборат. Кейинги пайтларда радиоэлектрониканинг ривожланиши билан янги сохалар вужудга келди. Буларга мисол килиб оптоэлетроника ва кустоэлектроника сохаларини келтириш мумкин. Оптоэлектроника электромагнит тщлыинлар шкаласидан жой олган оптик диопазондан ахборотни узатиш ва ыабул килишда фойдаланиш имконияти борлиги билан боьлиыдир. Соф ярим щтказгичга озгина миыдорда бегона модда киритилиши, унинг электр щтказувчанлигини кескин щзгартириб юборади. Масалан, кремнийга 0,001% бор атомларининг киритилиши, унинг щтказувчанлигининг 1000 марта ортишига олиб келади. Буни тушунтириш учун германийга мишяк кщшилган холни кщришимиз мумкин. Назорат саволлар 1. Бошка фанларни урганишда электроника фанини урни. 2. Диоддан утаетган токни электронлар окимидан иборатлигини ким биринчи булиб исботланган. 3. Соф ярим утказгич ва утказувчанлиги деганда кандай утказгични тушунасиз? Download 1.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling