Sistema bloki komponentlarini о‘rganish. Kompyuterga asosiy va qо‘shimcha qurilmalarini ulash va ularning xarakteristikalari bilan tanishish. Ishning maqsadi: Sistema bloki kompenentlarini o‘rganish haqida umumiy tushunchaga EGA boʻlish

---

MAVZU: 
Sistema bloki komponentlarini о‘rganish.Kompyuterga 
asosiy va qо‘shimcha qurilmalarini ulash va ularning 
xarakteristikalari bilan tanishish. 
Ishning maqsadi: Sistema bloki kompenentlarini o‘rganish haqida 
umumiy tushunchaga ega boʻlish. Tizimli blokni qismlarga ajratib, ularga 
texnik xizmat ko‘rsatish. 
Kompyuterni qismlarga ajratish. Tizimli blok qismlari bilan tanishish. 
Kompyuterga qo’shimcha yangi texnik qurilmalarni ulash
Tizim platasi (motherboard) - qurilmalami va hisoblashlami boshqaruvchi 
asosiy qurilma bo'lib, unga mikroprotsessor, tezkor va kesh xotira, mikrosxemalari, 
kontroller va turli adapter
, elektrosxemalar o'matiladi. Tizim platasi asosan 
quyidagi qurilmalardan tashkil topadi.
Mikroprotsessor - kompyutemi boshqarish va barcha hisob ishlari, 
buyruqlami bajarilishini ta ’minlaydi. Mikroprotsessor turli amallami tez bajarish 
qobiliyatiga ega. Uning tezligi sekundiga 100 million amalga va undan ortiq boiish 
i mumkin. Uning tezligi megagerslarda hisoblanadi va protsessor nomidan keyin 
yoziladi. Masalan, Pentium 700.
Tezkor xotira - protsessor uchun zarur bo'lgan dasturlar va ma’lumotlarni 
saqlaydi. Kompyuter o'chirilishi bilan tezkor xotiradagi ma’lumotlar o'chiriladi. 
Qattiq disk (doimiy xotira - hard disk drive) - dastur va ma’lumotlami doimo 
saqlaydi. U ba’zan 
≪vinchester≫ deb ham nomlanadi. Vinchester nomi birinchi 
yaratilgan qattiq disk nomidan kelib chiqqan (1973-yilda IBM firmasi tomonidan 
yaratilgan qattiq disk nomi 
≪30/30≫ bo'lgan va bu mashhur Winchester 
miltig'ining kalibrga o'xshar edi). Ular hajm va ishlash tezligi bilan farqlanadi. 
Qattiq diskdagi dastur va ma’lumotlar esa o'chirilmaydi.
Kesh xotira - kompyuter tomonidan dasturlar ishlash jarayonida ko ‘p 
ishlatilgan ma’lumotlami saqlash uchun foydalaniladi. Bu xotira tezkor va doimiy 
xotira o'rtasida joylashadi.

---

Kontroller (adapterlar) - ular har xil tashqi qurilmalar ishini ta’minlaydi. 
Ishlash holatlari bilan farqlanadi (video platasi, tovush platasi, tarmoq platasi va 
...).
Disk yurituvchilar - bu egiluvchan va kompakt disklardagi ma’lumotlarni 
o'qish va yozish ishlarni bajaradigan qurilma. Kiritish-chiqarish porti orqali 
mikroprotsessor bilan ma ’lumot almashinadi. Ichki qurilmalar bilan ma’lumot 
almashinuv uchun maxsus portlar hamda umumiy poitlar mavjud. Umumiy portlar 
2 xil bo'ladi: parallel (LPT1. LPT4) va ketma-ket (C0M1, ...,COM3). Parallel 
portlar kiritishchiqarishni ketma-ket portga nisbatan tezroq bajaradi. Har bir poll 
o'zining shaxsiy manziliga va raqamiga ega bo'lib, ulaming umumiy soni 65536 
taga yetadi. BIOS (Basic input output system) - o ‘z tarkibidagi bir marta yozib 
qoldirilgan ma’lumotlar majmuasini saqlab turuvchi va alohida mikrosxema 
hisoblangan xotira turi hisoblanadi. Odatda, bu xotiradagi ma’lumotlami uni ishlab 
chiquvchi korxona (firma) yozib qoldiradi. Bu ma’lumotlar kompyuter elektr 
manbadan o'chirilgan holda ham saqlanadi va alohida mikroakkumlyatorli 
batareyalardan oziqlanadi. Bu xotira turi faqat ma’lumotlami o'qish rejimida 
ishlaydi. Shuning uchun bunday xotirada kompyuteming qurilmalarini tekshiruvchi 
test dastiirlar, operatsion tizimlaming yuklovchi dastur modullari saqlanadi.