Tarmoq texnologiyalari va internet xizmatlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI BANK ISHI VA AUDITI FAKULTETI “ELEKTRON TIJORAT VA RAQAMLI IQTISODIYOT” KAFEDRASI “IQTISODIYOTDA AXBOROT KOMPLEKSLARI VA TEXNOLOGIYALARI” FANIDAN AMALIY MASHG’ULOT №1   Mavzu:Tarmoq texnologiyalari va internet xizmatlari         Tekshirdi: Sharifboyev Sh 74/22 Topshirdi: Ishanxodjayeva D     TOSHKENT-2022 YIL

Tarmoq texnologiyalari va internet xizmatlari

Reja:

1.Komputer tarmoqlar haqida tushumcha.

2.Tarmoqlar totologiyasi.

3.Global computer tarmoqlar.

Komputer tarmoqlari haqida tushuncha

• Lokal tarmoq.
• Axborot almashish soxasiga ko’ra va komp’yuterlarning masofasiga ko’ra tarmoqli komp’yuter shartli ravishda lokal va global tarmoqlarga bulinadi. Lokal komp’yuter tarmogi – komp’yuterning cheklangan sonli foydalanuvchilari uchun muljallangan tarmogi bir internetdagi yoki biror tashkilot doirasidagi komp’yuterlarni birlashtirib turadi. Lokal tarmog 80 yillardan e’tiboran keng tarkala boshladi. Lokal tarmoq muayyan tashkilot doirasida axborotni engil almashishda yangilik yaratadi. Lokal tarmoglar avvalo uz foydalanuvchilariga jamoa mexnati uchun fayllarni xamkorlikda saklash ,printerlarni xamkorlikda kullash kabi xizmatlarni kursatadi. LBS ning asosiy qurilmaviy komponenti bo’lib – ishchi stantsiyalar, serverlar, -interfeysli platalar, kabellar xizmat qiladi. Ishchi stansiyalar(IS) – bu tabiiyki tarmoq foydalanuvchilari ishchi joyi bulib xizmat kiluvchi shaxsiy eXMi dir. Serverlar LBSda tamok resurslarini taksimlash funktsiyasini bajaradi. Odatda bu funktsiyani anchayin kuchli bulgan PK mini EXM, katta yoxud maxsus eXMga – yuklanadi. Server tarmogida bir yoki 1 necha server bulishi mumkin. LBS ga bir nechta server ulangan – (yuklangan) , ularning xar biri unga ulangan IS ni boshkaradi. Server komp’yuteri va unga murojat kiluvchi ISni kupincha domen deyiladi. Ba`zan 1 domenda bir nechta serverlar mavjud buladi. Odatda ulardan biri asosiy buladi. Kolganlari esa zaxira rolini uynaydi(asosiy serverning ishdan chikishi xolatlariga) yoki asosiy serverni mantikiy kengaytirishga xizmat kiladi. Tarmoqga elementlarni ulash konfiguratsiyasi(topologiyasi) kup xollarda tarmoqning kuyidagi asosiy muxim tavsiflarini beradi, tarmoqning mustaxkamligi, ishlab chikaruvchanligi,narxi, ximoyalanganligi va boshkalar. Lokal tarmoq boshkaruvining asosan 2 turi mavjud: markazlashtirish va demarkazlashtirish. Bu printsiplarga tayangan xoldalokal tarmoqlar yagona ranggli va serverli buladilar YAgona ranggli tarmoq –bu shunday tarmoqki unda komp’yuterlar teng xukukli buladilar Serverli tarmoq – turli vazifalarni bajaruvchi kompyuterlar tarmogidir. Server – xamkorlikda foydalanish uchun ajratilgan, manba(ombor)lar va ximatlar bilan ta`minlab beruvchi kompyuter . Mijoz – serverning xizmatlari va manbalaridan foydalanuvchi komp’yuterdir.

• Global tarmoq.
• Mustakil global tarmoq - boshka global tarmoqlarni, lokal tarmoqlarni, shuningdek unga aloxida boglangan komp’yuterlar yoki aloxida yokilguvchi kurilmalarni yokishi mumkin. Global tarmoqlari 4 asosiy kurinishda buladi .SHaxar, xudud mikyosidagi, umum xalk va xalkaro mikyosidagi. Kiritish va chikarish kurilmasi sifatida - chop kiluvchi va nusxalovchi kurilmalar, kassa va bank apparatlari, displeylar, fakslar kullanilishi mumkin. Tarmoqda bu kurilmalar bir - biridan sezilarli uzoklashgan masofada joylashtirilishi mumkin. LokalXisoblashTarmogi(LXT) da komp’yuterlar, bir – biridan bir necha kilometr uzoklikdagi masofada joylashgan bulib odatda almashinuv tezligi 1 dan 10 va undan yukori Mbit/s bulgan tarmoqlar bilan boglangan. LXT odatda ma’lum tashkilot(korporatsiya, uyushmalar) orasida aylanadi. SHu uchun xam bu komp’yuterlarni tizimli tarmoqlar deb ataladi. Bunday komp’yuterlar bir inshoot doirasida yoki kushni inshoot orasida buladi. SHunday uchun ularni ba’zida korporativ tizim yoki tarmoq deb ataladi. Kompyuterlar bunda tabiiyki bir bino xududida yoki kushni bino xududida joylashgan buladi. SHunday kilib tarmoqda xamkorlikda ishni boshkarish uchun maxsus dastur ishlab chikilishi lozim. Bugungi kunda komp’yuterlarni tarmoqda birlashtirish uchun turli xil aloka liniyalari kullaniladi: keng imkoniyatli kabellar, telefon aloka liniyalari, optovolokonli tarmoqlar, radio alokalar,eng tezkor ammo kimmat sunniy yuldoshlar, aloka uzatishni 10 – 100 Mbit/sekundda yulga kuyadi

• Mahalliy tarmoq.
• Mahalliy tarmoqlar bir korxona, muassasaning bir yoki qancha yaqin binolardagi abonentlarni bog’laydi. Mahalliy tarmoqlar juda keng tarqalgan. CHunki 80-90% axborot o`sha tarmoq atrofida aylanib yuradi. Mahalliy tarmoqlar har qanday strukturaga ega bo`lishi mumkin. Lekin undagi komp’yuterlar yuqori tezlikka ega yagona axborot uzatish kanali bilan bog’langan bo`ladi.