Tema uglevodlar jobasi uglevodlardin uluwma qasiyetleri

Tema uglevodlar

TEMA UGLEVODLAR

JOBASI

1.Uglevodlardin uluwma qasiyetleri

1.Monosaxaridler

2.Glyukoza qasiyetleri

3.Disaxaridler

4.Polisaxaridler

Uglevodlardin uluwma qasiyetleri

• 
  Qurami uglerod ham suwdan ibarat bolip Cn(H2O)m quramina iye bolgan organik birikprge uglevodlar deyiledi.Uglevodlar aralas funktsional gruppaga iye boladi olar quramina spirt (OH),aldegid(CHO) ham keton gruppalari bar boladi.Uglevodlar qatarina glyukoza,fruktoza-C6H12O6 saxaroza,kraxmal,kiredi.
  
• 
  Uglevodlar tabiyatta ken tarqalgan organik zatlar bolip osimliklerdin 8O% adam ham haywan organiziminin 2%
  
• 
  quraydi.Tiri organizimlerde keshetugin bioximiyaliq protseste ulken aximyetke iye.Uglevodlаrdi saxaridler depte ataydi.Uglevodlar quramina kore Monosaxarid,Disaxarid,Polisaxaridler bolip bolinedi
  

UGLEVODLARDIN TURLERI

MONOSAXARIDLER

Glyukoza C6H12O6

• 
  Monosaxaridler ishinde en apiwayi duzliske iye birikpe esaplanadi ham uglevodlar ishinde en kop uyrenilgenide glyukoza.Glyukoza formulasi C6H12O6 iye.Glyukoza grekshe glikos sozinen alingan bolip mazali degen manisti bildiredi.Glyukoza miyweler quraminda ushrasadi asirese juzim quraminda kop ushrasadi sonin ushinda oni juzim qanti depte ataydi glyukoza adam organizimi ushinda en ahimiyetli zat bolip esaplanadi sol ushinda halsizlengen nawqas adamlar qanina tuwridan tuwri glyukoza quyiladi
  

GLYUKOZA DNK HAM RNK

GLYUKOZA FRUKTOZA

GJYUKOZANIN 3 TURLI FORMULALARI

DISAXARIDLER

• 
  Gidrolizleniw natiyjesinde yeki monosaxarid payda etiwshi uglevodlar disaxaridler delinedi.Disaxaridlerdin uluwma formulasi C12H22O11
  
• 
  Disaxaridler 3 turge bolinedi LAKTOZA,MALTOZA,SAXAROZA bolip.
  
• 
  Disaxaridler wakilinin biri saxaroza esaplanadi
  
• 
  qumsheker,aq qant nabatlar saxarozalar esaplanadi.Saxarozalar tabiyatta tiykarinan qant lablebisi 20% qant qamis ta 25% ke shekem ushrasadi.Sanaatta qant usi osimliklerden alinadi.Disaxaridlerdin jane bir wakili laktoza esaplanadi ol tiykarinan sut quraminda al maltoza bolsa danli osimliklerde ushrasadi
  

DISAXARIDLER FORMULALARI

POLISAXARIDLER

• 
  Gidrolizlengende molekulasi kop sanli monosaxaridler molekulasina tarqalatin zatlar polisaxaridler delinedi.
  
• 
  Olar tabiyiy joqari molekulyar birikpeler bolip tabiyatta asirese osimliklerde kop ushrasadi.Olar mazali damge iye bolmagan zatlar esaplanadi suwda erimeydi.Polisaxaridler monosaxaridlerdin juda kop sanli molekulalari polikandetsatsiyalaniwinan payda boladi
  

POLISAXARIDLER

• 
  Tabiyatta polisaxaridler tiykarinan yeki qiyli koriniste ushraydi.
  

POLISAXARIDLER

CELLYULOZA

KRAXMAL

KRAXMAL

• 
  Kraxmal formulasi (C6H10O5)n tabiyiy polimer zat bolip tiykargi awqat zat qori retinde osimlikler quraminda ushraydi.Kartoshka tuyneklerinde 20% ge shekem jaqin makke daninde 70% ke deyin gurishte 80% ke jaqin boladi.
  
• 
  Kraxmal suwda erimeytugin aq poroshok zat oni suwga salip jibitse kolloid eritpe kleyster payda boladi.
  
• 
  Kraxmal aste aqirin gidrolizlenip glyukoza payda etedi.
  
• 
  (C6H10O5)n C6H12O6
  

Сellyuloza

• 
  Tsellyuloza formulasi kraxmal menen birdey bolip
  
• 
  (C6H10O5)n olar bir birine izomerler esaplanadi
  
• 
  Сellyuloza joqari molekulali polisaxarid bolip barliq osimlikler quraminda ushrasadi ham olarda kletka qabigin payda etedi.Onin ati “tsellula”-kletka degen manisti bildiredi .En taza tselluloza paxta quraminda ushrasadi yaginiy 92-96% boladi
  
• 
  Agashta bolsa 40-60% ge deyin Сelluloza boladi
  

KRAXMAL СELLYULOZA

PAYDALANILGAN ADEBIYAYLAR

• 
  A.Abdusamatov, R.Mirzayev
  
• 
  M.M. Abdulxaeva,U.M. Mardanov
  

http://fayllar.org