Toshkent amaliy fanlar unversiteti “o’zbek tili va adabiyoti” fanlar yo‘nalishi 1-bosqich 02-guruh talabasi Tursunova Muslimaxonning o‘zbek folklari fanidan tayyorlagan taqdimoti. Tekshirdi: Manzura Raxmatovna Reja: - Hayotiy-maishiy ertaklar haqida ma’lumot.
- Hayotiy-maishiy ertaklarning sehrli va hayvonlar haqidagi ertaklardan farqi.
- Ertaklardan namunalar.
Hayotiy-maishiy ertaklar haqida ma’lumot - O‘zbek xalq ertaklari qatorida bevosita kundalik hayotida ro‘y berayotgan voqealar asos qilib olingan ertaklar ham bor bo‘lib, ular maishiy ertaklar atamasi bilan yuritiladi. Bunday ertaklarda amaliy harakatlar insondagi chegaralangan jismoniy kuch, ilm va hunarga bo‘lgan munosabat, shaxsning ma’naviy qiyofasi haqida hikoya qilinadi. Ko‘pincha ro‘y bergan adolatsizning oxir natijada mag‘lubiyatga uchrashi, aqlli va dono shaxsning baxtga erishuvchi, haqoratlangan qizning yutug‘-yu bilan hurmatga ega bo‘lish kabi voqea-hodisalar maishi ertaklar mazmuni tashkil etadi. Masalan, “Uch og‘a ini botirlar” ertagida Kenja botir saroy g‘iybati oqibatida nohaq jazolanadi. Ammo uning sabr, sadoqat bilan qilgan harakatlari o‘zining ijobiy natijasini beradi.
Eng qizig‘i shundaki, maishiy ertaklarda tasvirlangan hodisalar har bir inson hayotida ro‘y berish mumkinligi bilan e’tiborni o‘iga tortadi. Maishiy ertaklarning muhim jihatidan biri ularda tarbiyaviy yo‘nalishning aniq ifodalanishi bilan ham belgilanadi. Masalan: “Uch og‘a-ini botirlar” ertagida mo‘ysafid ota o‘z o‘g‘illarini baquvat qilib o‘stiradi, ertak yoshlarda har qanday vaziyatda imkoniyatlarini to‘g‘ri baholash va bu imkoniyatdan samarali foydalanish tuyg‘usini shakllantiradi. Ota o‘z farzandlarini safarga otlantirar ekan, yigit kishining hayotida zarur bo‘lgan yana uchta maslahat beradi: “To‘g‘ri bo‘ling, behavotir bo‘lasiz. Maqtanchoq bo‘lmang, uyatda qolmaysiz..” Agar ota tarbiyasining va maslahatlarining mohiyatini tahlil qilsak, ularda haqiqiy hayotga tayyor bo‘lishi lozim insonning asosiy fazilatlari aks etganiga ishonch hosil qilamiz. Aslini olganda, ertaklarning to‘liq matni uning boshlanishida bayon etilgan nasihat va maslahatlar shartiga bag‘ishlangan. Uch og‘a-ini botirlar mart, jasur yigit bo‘lishi bilan birga ziyrak inson ham edilar. Ularning biron hatti-harakatlarida biz kamchilik topa olmaymiz. - Eng qizig‘i shundaki, maishiy ertaklarda tasvirlangan hodisalar har bir inson hayotida ro‘y berish mumkinligi bilan e’tiborni o‘iga tortadi. Maishiy ertaklarning muhim jihatidan biri ularda tarbiyaviy yo‘nalishning aniq ifodalanishi bilan ham belgilanadi. Masalan: “Uch og‘a-ini botirlar” ertagida mo‘ysafid ota o‘z o‘g‘illarini baquvat qilib o‘stiradi, ertak yoshlarda har qanday vaziyatda imkoniyatlarini to‘g‘ri baholash va bu imkoniyatdan samarali foydalanish tuyg‘usini shakllantiradi. Ota o‘z farzandlarini safarga otlantirar ekan, yigit kishining hayotida zarur bo‘lgan yana uchta maslahat beradi: “To‘g‘ri bo‘ling, behavotir bo‘lasiz. Maqtanchoq bo‘lmang, uyatda qolmaysiz..” Agar ota tarbiyasining va maslahatlarining mohiyatini tahlil qilsak, ularda haqiqiy hayotga tayyor bo‘lishi lozim insonning asosiy fazilatlari aks etganiga ishonch hosil qilamiz. Aslini olganda, ertaklarning to‘liq matni uning boshlanishida bayon etilgan nasihat va maslahatlar shartiga bag‘ishlangan. Uch og‘a-ini botirlar mart, jasur yigit bo‘lishi bilan birga ziyrak inson ham edilar. Ularning biron hatti-harakatlarida biz kamchilik topa olmaymiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
