Uchuvchisiz qurilmalarda video aloqani ta’minlash yuldashev Shadiyor Shuhrat o'g'li

UCHUVCHISIZ QURILMALARDA VIDEO ALOQANI TA’MINLASH


Yuldashev Shadiyor Shuhrat o'g'li
magistrant, Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot
texnologiyalari universiteti, O‘zbekiston, Toshkent


Kirish. Uchuvchisiz qurilmalar (Unmanned aerial vehicles, UAV) so'nggi o'n yil ichida harbiy va fuqarolik (ijtimoiy) dasturlarida misli ko'rilmagan o'sishni boshdan kechirdi. UAV tadqiqotlari ko'plab yo'nalishlarda, havo va yer osti kuzatuvi kabi sohalarda faol ish olib bormoqda. UAV platformasida havodan olingan video o'rnatilgan kameralar tomonidan yozib olinadi. Video signal kodlangan va kam kechikish bilan transportni boshqarish moduliga uzatiladi, shunda operator harakatlanish yo'lidan foydalanishni kuzatishi, yo'l harakati hodisalariga tezkor javob qaytarishi, shoshilinch avtoulovlarni boshqarishi va shu kabi boshqa jarayonlarni masofadan nazorat qilishi mumkin. Bundan tashqari UAV qurilmalari masofadan real vaqt asosida video kuzatuvi jarayonini ham ta’minlab beradi.
Video aloqa bog‘lanishlarini ta’minlash. Ma'lumotlarni uzatish kanali MLB tomonidan ishlab chiqarilgan Mini-UAV paketiga asoslangan. UAV qurilmalari radioaktiv uzatish tizimi bilan ta'minlangan bo'lib, u UAV qurilmalarini yerdan boshqarish stansiyasi bilan bog'laydi. Bortdagi kameraga tushgan video yerdagi stansiyasining komputeriga uzatiladi va so'ngra u orqali oxirgi foydalanuvchilarning kompyuterlariga uzatiladi. Oxirgi foydalanuvchi kompyuterlarning aksariyati Internetga kirish imkoniyatiga ega. Ularning kompyuterlariga qo'yiladigan talablarni soddalashtirish uchun umumiy Internet tarmog‘i videoni yetkazib berish uchun aloqa omili sifatida tanlangan.
Komputerni boshqaradigan UAV qurilmasining yerdagi stansiyasi maydonda shunday joylashganki, UAV qurilmalari oralig'ida davlatlararo avtomagistral qismini qoplaydigan samarali parvoz radiusi mavjud bo'lishi kerak. Optimal yerdagi stansiyaning joylashuvi simli Internet moduliga ega bo'lmasligi mumkin. Shu bilan birga, yerdagi stansiya magistral yo'l bo'ylab joylashgan bo'lishi mumkin, u yerda uyali aloqa minoralari avtomagistral bo'ylab joylashgan bo‘ladi (1-rasm). Shu sababli, butun mamlakat bo'ylab keng polosali Sprint mobil aloqa tarmog'i videoni Internet orqali uzatish uchun UAV qurilmalarining yer usti stansiyasi tomonidan ishlatiladi.



1-rasm. Aloqa sxemasi-1: UAV qurilmalarining yerdan boshqarish stansiyasi videoni to'g'ridan-to'g'ri oxirgi foydalanuvchi kompyuterlariga keng polosali Sprint mobil tarmoq orqali yuboradi

Rasmda ko'rsatilgandek, UAV qurilmalari video trafik signallarini qabul qilganda, ma'lumotlarni stansiyaga uzatadi. Ushbu stansiyasi radio signalini qabul qiladi va uni asosiy tarmoqli raqamli videoga o'tkazadi. Sprint tarmog‘iga ulanish uchun yer usti an'anaviy simsiz kompyuter (noutbuk) kartasidan foydalanadi. Sprint keng polosali mobil aloqa tarmog'i Internet magistral tarmog'iga ulanadi. Va nihoyat, oxirgi foydalanuvchi kompyuterlari videoni Internetdan qabul qilib oladi. Sprint keng polosali mobil aloqa tarmog'i mobillikni ta'minlaydi; ammo, simsiz ulanish ma'lumot havolasi to'sig'iga aylanadi. Shuning uchun, ushbu videoni uzatish sxemasi qo'llanilganda, ma'lumotlarni uzatish uchun cheklangan tarmoq kengligi mavjud.

Ikkinchi sxemada (2-rasm) ma'lumotlarni uzatish kanalining xosti vazifasini bajaradigan qo'shimcha server ishlatiladi. Server noutbuk va oxirgi foydalanuvchi kompyuterlarini yerdan boshqarish uchun ma'lum bo'lishi mumkin bo'lgan mavjud IP-manzil bilan ishlaydi. UAV qurilmalarining yerdan boshqaruvidagi noutbuk videoni serverga ushbu IP-manzil orqali uzatadi va oxirgi foydalanuvchi videoni serverdan ushbu IP-manzil orqali oladi. Jonli videoni translyatsiya qilishdan tashqari, server olingan videoni kelajakdagi oflayn tahlil uchun ham qattiq diskka saqlashi mumkin.