Uglerod (C, lat carboneum) – u C

Elementlar
Uglerod haqida malumot
by adminAprel 5, 2021
Ad
Uglerod (C, lat. carboneum) – u C harf bilan belgilangan va 6 raqamida joylashgan kimyoviy element. Element to’rt valentli metallmasdir, ya’ni kovalent birikmalar hosil qilish uchun to’rtta erkin elektronga ega. 14 -chi (eski tasnifga ko’ra 4-chi) davriy tizimda joylashgan. Ushbu elementning uchta izotopi tabiatda uchraydi. ¹²C va ¹³C izotoplari barqaror, ¹⁴C radioaktiv (bu izotopning yarim umri 5730 yil). Uglerod qadimgi dunyoda beri ishlatilib kelinadigan elementdir.

Uglerod
← Bor | Argon →
Oddiy moddaning ko’rinishi qora rangli(grafit) yoki rangsiz(olmos)
Atom xossalari
Nomi, belgi, raqami ——————-→ Uglerod (C), 6
Atom massasi ——————-→ 12.011 m.a.b. (g/mol)
Elektron konfiguratsiyasi ——————-→ [He] 2s^2 2p^2
Atom radiusi ——————-→ 70 pm
Kimyoviy xossalari
Kovalent radius ——————-→ 77 pm
Ion radiusi ——————-→ 16 (+4e) 260 (-4e) pm
Elektrmanfiyligi ——————-→ 2.55 (poling shkalasi bo‘yicha)
Oksidlanish darajasi ——————-→ 4, 3, 2, 1, 0, -1, -2, -3, -4
Ionlanish energiyasi ——————-→ 1085,7 (11,25) kJ/mol; (eV)
Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari
Termodinamik faza ——————-→ Qattiq modda
Zichlik ( n.sh. da ) ——————-→2.25 g / sm³
Molyar issiqlikgi ——————-→ 8,54 kJ/(K∙mol);
Molyar hajmi ——————-→ 5.3 mol/sm^3;
Oddiy moddaning kristall panjarasi
Panjara tuzilishi ——————-→ Gegsagonal
Panjara parametrlari ——————-→ a=2,46; c=6,71 (grafit); а=3,567 (olmos)
Boshqa xususiyatlar
Issiqlik o’tkazuvchanligi ——————-→ (300 K) 1.59 Vt / (m · K)
CAS raqami ——————-→7440-44-0
Emissiya spektri

Uglerodning polimer zanjirlarini hosil qilish qobiliyati organik deb ataladigan ulkan uglerodli birikmalar sinfini vujudga keltiradi, ular anorganik birikmalarga qaraganda ancha ko’p va ular organik kimyo tomonidan o’rganiladi.
Uglerodning tarixi
Uglerod tarixi haqida aniq ma’lumot yo’q. Biroq, bu qadim zamonlardan beri ma’lum bo’lgan va ishlatilgan moddadir. Qadimgi davrlardan beri uglerod ko’mir, olmos va grafitning bir shakli ekanligi ma’lum bo’lgan. Britaniyalik kimyogar Garri Kroto 1960-70 yillarda uglerod atomlari va birikmalari bo’yicha juda batafsil tadqiqotlar, tajribalar va tadqiqotlar o’tkazdi. Bugungi kungacha olib borilgan tajribalar va tadqiqotlar natijasida uglerod inson hayoti uchun muhim element ekanligi aniqlangan.
17-19 asrlarda “ugletvor” atamasi ba’zan rus kimyo va ixtisoslashtirilgan adabiyotida ishlatilgan (Shlatter 1763; Sherer 1807; Severgin 1815); 1824 yilda Solovyov “uglerod” nomini kiritdi. Uglerod birikmalari o’z nomida karbo(n) qismiga qo’shish orqali hosil qilinadi – lat. Carbó (zot carbōnis ) “ko’mir”.