Umumiy tushuncha termodinamika

Mustaqil Ish

Mavzu: Termodinamikaning uchinchi qonuni
Bajardi: 21/3 guruh talabasi Sobirjonova H.
Tekshirdi: O’qtuvchi Eshniyozov U.

Umumiy tushuncha

• TERMODINAMIKA (yun. termo issiq, dynamis — kuch) — termodinamik muvozanat holatida turgan makraskopik tizimlarning umumiy xossalariga bu xolatlar o’tish jarayonlari to’g’risidagi fan. T fundamental qonun va tamoyillar asosida quriladi.
• Termodinamikaning birinchi qonuni nizimning energiya saqlanish qonuni bo’lib unga asosan tizim o’zining ichki energiyasi yoki qandaydir tashqi energiya manbayi xisobiga ish bajarishi mumkin. Bu qonuni Y.R. Mayer ta’riflagan G.Gelgels aniqroq shakilga keltirgan 1874).
• Termodinamikaning ikkinchi qonuni quyidgicha:issiqlik energiyasi ishga aylanish jarayonida to’liq miqdorda ishga aylanmaydi, issiqliq sovuq tizimdan issiq tizimga o’z o’zidan o’ta olmaydi. Bu qonuni R.Klauzius ta’riflagan (1850). Bu qonunga asosan har qanday mashina uzatilgan issiqlikni to’liq ishga aylantira olmaydi, issiqlikning ma’lum qismi sovutkichda qoladi (Q. Karno sikli).

Umumiy tushuncha

• Termodinamikaning uchunchi qonuni entropiyaning mutloq qiymatini aniqlaydi. Nernstning issiqlik qonuni ham deb ataladi. Bu qonunga ko’ra ixtiyoriy tizimning entopiyasi S mutloq nolga intiladigan har qanday xarorat (T) termodinamikada bosimga, zichlikga bog’lik bo’lmagan eng oxirgi chegaraviy qiymatga erishadi. 1911 –yilda M.Plank bu qonuni quyidagicha ifodalagan: T-ра mutloq nolga intilganda tizim entropiyasi ham nolga intiladi.
• Termodinamika umumiy yoki fizik termodinamukaga, termodinamika qonunlarini issiqlik texnikasiga tadbiq qiluvchi texnik termodinamikaga, termodinamika qonunlarini kimyoviy va fizikkimyoviy jarayonlarga tadbiq qiluvchi kimyoviy termodinamikaga, termodinamika qonunlari yordamida qaytmas jarayonlarni organuvchi qaytmas jarayonlar T siga bo’linadi.

Termodinamikaning uchinchi qonuni
Absolyut nolga yaqin sistemaning xossalarini xarakterlaydi.
Uchta postulatlar shaklida mavjud:

• Plank postulati

(entropiya uchun ma’lumot nuqtasini o’rnatadi)
2. Nernstning termal teoremasi
3. Absolyut nolning bog’lanishsizligi prinsipi
1. Plank postulati
Mutloq nolga ideal kristall jisimning entropiyasi nolga teng:
(1)
Nomukamallar uchun burulishlar bor, lekin ular kichik.
Postulatning natijasi(1):
T xaroratda qattiq jisimning entropiyasining o’zgarishi berilgan xaroratda S ning absolyut qiymatiga teng:
(2)
Gazsimon holatda bo’lgan moddalar uchun fazo o’tish davrida entropiyaning o’zgarishini hisobga olish zarur:
(3)

Maks Plank,
Nemis fizigi (1858-1947)
Mukammal kristall

Plank postulati

- Ideal kristallning absolyut nolga entropiyasi nolga teng

Т = 0; S0 = 0;

Har qanday agregat holatida moddaning absolyut standart entropiyasini hisoblash imkonini beradi (298 К ).

2. Nernstning termik teoremasi
T→0 da nafaqat entropiya S nolga moyil, balki boshqa termodinamik funksiyalar (Q,A) uning hosilalari va derivativlari ham nolga moyil:
Mutlaqo nolga yaqin Gibbs (ish va entalpiya) energiyasining xaroratga bog’liqligi umumiy T tangetga ega.
3. Absolyut nolning bog’lanishsizligi prinsipi
Jarayonlarning cheklangan sonida jisimdan barcha issiqlikni chiqarib bo’lmaydi, uni mutloq nolga sovuta olmaydi (mutloq nolga teng haroratga yetishishning imkoni yo’q)
Termodinamika uchunchi qonunining statistic xarakter ikkinchi qonuni bilan aloqasi
– Boltzmann tenglamasi
Sistema yagona yo’l bilan – termik harakat bo’lmaganda, ya’ni T=0 da amalga oshiriladi.
Termodinamika uchunchi qonunining axamiyati
Absolyut entropiya qiymatlarini hisoblash qobilyati
Kimyoviy reaksiyalar uchun ∆ST tenglamaga ko’ra reaksiyaga kiritilgan moddalarning absolyut entropiyalarining algebrik xulosasi (4):
(4)
T=298K , P=1atm da moddalar entropiyalarining hisoblangan qiymatlari. (boshqa funksiyalar uchun faqat ∆H, S, ∆G)
Olish:
(5)
(6)
Bog'liqliklar Ср =f(T):
Uchun
Reaktsiya uchun:

Адабиётлар:

• Евстратова К.И. ва б. Физическая и коллоидная химия. М., Высшая школа, 1990.
• Ершов Ю.А. ва б. Общая химия. Биофизическая химия. Химия биогенных элементов. М., Высшая школа, 1993.
• Florence A.T., Attwood D. Physicochemical Principles of Pharmacy. - Macmillan, 1988. - 485 p.
• Basic Physical Chemistry. Walter J. Moore. -London.1982.-711p.
• Даниэльс Олберти. Физическая химия. М., Мир, 1978, с.8 -10, с. 11-17.
• Красовский И.В., Вайль Е.И., Бозуглый В.Д.. Физическая и коллоидная химия. Киев, Высшая школа, 1983, с. 8-37.
• Raximov X.R. Fizikkimyo. Toshkent 1978 с. 5-8, с. 63-84.