Вабо ва ичбуруғ қўзғатувчиларига умумий характеристика ва уларнинг лаборатория ташхиси

ВАБО КАСАЛЛИГИ
Vibrio cholerae қўғатувчиси юқиши оқибатида келиб чиқувчи ва тўхтовсиз гуруч сувига ўхшаш ич кетиши, қусиш ва организмни сувсизланиши билан борувчи оғир юқумли касаллик
Оиласи - Vibrionaceae
Авлодлари – Vibrio, Aeromonas, Plesiomonas Photobacterium
Vibrio cholerae – 4 та биотипи
Vibrio cholerae – классик вабо қўзғатувчиси
Vibrio cholerae Eltor – 1906 йили Готшлехт
Vibrio cholerae-proteus - хамма О1 дан ташкари
гуруҳларини ўз ичига олади.
Vibrio cholerae-albensis
Vibrio cholerae О139
1993 йилда Жанубий шарқий осиёда вабо касаллиги қайд қилинди, касалликни олдин патоген бўлмаган 139 серовари келтириб чиқарган (Бенгал типи)
.

Вабо қўғатувчилари:

• V. cholerae - 1884й., Р. Кох
• V. eltor – 1906й., Готшлехт
• V. bengal - 1993й., О139

Резистентлиги

• Сувда – 2-4 ҳафта
• Озиқ-овқатларда узоқ сақланади, ишқорий муҳитга eltor тури чидамлироқ

Токсигенлиги (холероген)

• 2 та компонентли: А ва В
• Таъсир меҳанизми: токсин ингичка ичак ҳужайраларини мембранасига В компонент ёрдамида бирикади ва А компоненти эса ҳужайрага киришини таминлайди. А компоненти ичак ҳужайрасидаги аденилат циклазага таъсир этади ва ҳужайрада цАМФ миқдорини ошириб юборади, мембрана ўтказувчанлиги бузилади ва ичак бўшлиғига кўплаб сув йиғилишига сабаб бўлади. Организм тузлар ва кўп миқдорда сув йўқотади, тўхтовсиз ич кетиш ва қусиш кузатилади

Патогенези

• Касаллик манбаси: касал одам, реконвалесцент ва соғлом ташувчилар
• Юқиши: Нажас-оғиз орқали – сув, озиқ овқатлар, маиший алоқа
• Бемор 24 соатда 7-10 л. сув йўқотади
• Сув билан Na, Ca, Mg, K ва бошқ. Натрий-Калий насоси бузилади
• Кўнгил айнаш, қусиш тўхтовсиз

Патогенези

• Қон қуюқлашади
• Артериал босим тушиб кетади
• Тери қуриқ,кўп кир ювган аёллар қўлига ўҳшайди
• Тана ҳарорати пасаяди 30-32С
• Кўзи киртайиб, юзи оқаради, лаблари кўкаради (fас. choleriса)

Лаборатория диагностикаси

• Микробиологик
• Серологик – РПГА, ИФ
• РИФ, ПЦР

Махсус профилактикаси

• анатоксин
• кимёвий О-аг. вакцина ҳар иккала биоварга ҳам Огава + Инаба яхши таъсир кўрсатади
• вакцинация (эмлаш)

Умумий профилактикаси

• Ичимлик суви назорати
• Оқава сувлар назорати
• Учоқларида санитар-эпидемиологик чора-тадбирлар
• Шахсий гигиенага риоя қилиш
• Соғлом турмуш тарзи