Yuridik va jismoniy shaxslarning o‘z mulklarini ixtiyoriy ravishda

Javoblar

1. 
   Korporativ moliya –
   yuridik va jismoniy shaxslarning o‘z mulklarini ixtiyoriy ravishda
   birlashtirish orqali tijorat tashkilotini tashkil etish va tashkil etilgan
   tijorat tashkilotining faoliyati bilan bog‘liq pulli munosabatlarni
   anglatadi va moliya tizimining mustaqil sohasi hisoblanadi.
   
2. 
   Korxona pul mablagʻlaridan samarali foydalanish maqsadida turli
   maqsadli fondlarni shakllantiradi. Har bir pul fondining oʻz maqsad va
   vazifalari belgilanadi. Korxonalar pul fondlarini shakllantirish orqali
   xoʻjalik faoliyatini kerakli mablagʻlar bilan ta’minlashni amalga
   oshiradi, hamda takror ishlab chiqarishni kengaytiradi; pul oqimlari
   harakatini ishlab chiqarish uzluksizligiga qaratadi; ilmiy texnika
   jarayonini moliyalashtiradi; yangi texnikani oʻzlashtiradi va joriy
   etadi; subyektlarni iqtisodiy ragʻbatlantiradi; byudjet, bank va
   hokazolar bilan hisob-kitoblarni amalga oshiradi.
   
3. 
   Bugungi kunda biznesni tashkil etish uni amalga oshirishning turli
   xil shakllarini taqozo etadi. Biror bir shaklni tanlash koʻp sonli
   omillarga bogʻliq holda amalga oshiriladi va quyidagilarni aniqlash
   lozim boʻladi: belgilangan asosdagi tashkiliy-huquqiy xususiyatlar;
   kapital egalari oʻrtasidagi munosabatni oʻzida ifodalovchi mulkchilik
   shakli; nafaqat texnologik jarayonlar, shu bilan birga resurslar, shu
   jumladan moliyaviy resurslarni ham talab qilish darajasiga koʻra
   faoliyat xususiyatlari. Bulardan tashqari biznesni tashkil etish nuqtai
   nazaridan tabiiy-iqlim va geografik sharoitlarni ham hisobga olish
   lozim boʻladi.
   
4. 
   Mas’uliyati cheklangan jamiyat deb bir yoki bir necha shaxs
   tomonidan ta’sis etilgan, ustav kapitali ta’sis hujjatlari bilan belgilab
   qoʻyilgan miqdorlardagi ulushlarga boʻlingan jamiyat tan olinadi.
   Mas’uliyati cheklangan jamiyatning ishtirokchilari uning
   majburiyatlari boʻyicha jamiyat faoliyati bilan bogʻliq zarar uchun
   oʻzlari qoʻshgan hissalar qiymati doirasida javobgar boʻladilar.
   Mas’uliyati cheklangan jamiyat (MCHJ) belgilangan tartibda
   davlat roʻyxatidan oʻtkazilgan paytdan e’tiboran yuridik shaxs
   maqomiga ega boʻladi. MCHJ oʻz faoliyati davomida belgilangan
   tartibda boshqa yuridik shaxslarning ta’sischisi boʻlishi va ularning
   ustav kapitalida ishtirok etishi, vakolatxonalar va filiallar tuzishi
   mumkin.
   Yuridik va jismoniy shaxslar MCHJlarning ishtirokchilari boʻla
   oladi. Qonunchilikka asosan ayrim toifadagi jismoniy shaxslarning jamiyatda ishtirok etishi taqiqlanishi yoki cheklanishi mumkin. Davlat
   hokimiyati va boshqaruv organlari, agar qonun hujjatlarida boshqacha
   qoida belgilangan boʻlmasa, jamiyatning ishtirokchilari boʻlishga
   haqli emaslar.
   
5. 
   Mamlakatimizda aksiyadorlik jamiyatlarini tuzish, ularning faoliyati va ularni tugatish, aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish
   bilan bogʻliq munosabatlar Oʻzbekiston Respublikasining “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisida”gi qonuni va boshqa qonunchilik hujjatlari bilan tartibga solinadi.
   “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya
   qilish toʻgʻrisida”gi qonun dastlab 1996 yil 26 aprelda, yangi
   tahrirdagisi esa 2014 yil 6 mayda qabul qilingan.
   Bank, investitsiya va sugʻurta faoliyati sohalarida, shuningdek,
   davlat tashkilotlarini xususiylashtirishda aksiyadorlik jamiyatlarini
   tashkil etishning va ular huquqiy holatining o‘ziga xos xususiyatlari
   tegishli qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
   Ustav kapitali aksiyadorlarning aksiyadorlik jamiyatiga nisbatan
   huquqlarini tasdiqlovchi muayyan miqdordagi aksiyalarga
   taqsimlangan tijorat tashkiloti aksiyadorlik jamiyati deb e’tirof etiladi.
   Aksiyadorlik jamiyati yuridik shaxs bo‘lib, u o‘z mustaqil balansida
   hisobga olinadigan alohida mol-mulkka, shu jumladan o‘zining ustav
   kapitaliga berilgan mol-mulkka ega bo‘ladi, o‘z nomidan mulkiy va
   shaxsiy nomulkiy huquqlarni olishi hamda amalga oshirishi,
   zimmasiga majburiyatlar olishi, sudda da’vogar va javobgar bo‘lishi
   mumkin.
   
6. 
   Pul mablagʻlarining vaqt boʻyicha qiymati (time-value of money)
   konsepsiyasi korporativ moliyaning fundamental asoslaridan biri
   hisoblanadi. Mazkur konsepsiyaga muvofiq biz turli vaqtlarda egalik
   qiladigan pul mablagʻlari bir xil boʻlmagan qimmatga egalik qiladi.
   Ustiga-ustak biznesda va kundalik hayotimizda pulga egalik qilish
   vaqti pul mablagʻlarining miqdoriga nisbatan katta amamiyatga ega.
   Masalan, milliy pul birligining bugungi qimmati bir qancha vaqt
   oʻtgandagiga nisbatan qadrliroq. Ya’ni u ayni paytda joriy iste’molni
   qanoatlantirishga sarflanishi yoki kelajakda qoʻshimcha daromad olish
   uchun investitsiya sifatida qoʻyilishi mumkin.
   
7. 
   Bozor iqtisodiyoti sharoitida moliyaviy operatsiyalar oʻtkazish
   jarayonida vaqt omili muhim rol oʻynaydi. Shundan kelib chiqqan
   holda biznesning oltin qoidasi hisoblangan quyidagi fikr shakllangan: