Ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТРАНСПОРТ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТРАНСПОРТ УНИВЕРСИТЕТИ
“ЭЛЕКТРОТЕХНИКА” кафедраси
“Электротехника ва электроника” фанидан маъруза
машғулотлари
Амалиётчи: Файзуллаев Жавҳар Султон ўғли

OM QONUNI. POTENSIAL DIAGRAMMA

Режа:
1. Om qonuni

• Potensial diagramma
• Электр занжирдаги қаршиликларни улаш

схемалари.
4. Мураккаб электр занжирларини ҳисоблаш.

Om qonuni
a)
b)
v)
4-rasm
Potensial diagramma
Zanjirning biror qismi yoki berk zanjir (kontur) uchun belgilangan nuqtalardagi potensiallar qiymatini shu zanjir qarshiliklarining qiymatiga qarab o‘zgarish grafigiga potensial diagramma deb ataladi. Potensial diagrammani qurish uchun to‘g‘ri burchakli koordinatalar tekisligining abssissa o‘qiga kontur bo‘yicha olingan rezistorlar qarshiliklari qiymati, ordinata o‘qiga esa tegishli potensiallar qiymati qo‘yiladi. Diagrammadan zanjirning yoki konturning biror qismiga tegishli potensiallarni aniqlash mumkin bo‘ladi.

Электр занжиридаги қаршиликларни улаш схемалари

Қаршиликларни кетма-кет улашда қуйидаги муносабатлар ўринли:

Қаршиликларни параллел улашда қуйидаги муносабатлар ўринли:
8-rasm
7-rasm

Электр занжиридаги қаршиликларни улаш схемалари

Қаршиликларни аралаш улашда қуйидаги муносабатлар ўринли:

U = UA + UB

U = I RA + IRBС

U = I (RA + RBС) =I Rэ

Rэ= RA + RBС = RА +

RB RC
RB + RC
9-rasm
Kirxgof qonunlari
5-rasm
Kirxgof qonunlari
6-rasm
Murakkab elektr zanjirlarni Kirxgof qonunlari asosida hisoblash
1. Har bir shoxobchadagi toklar yo'nalishi ixtiyoriy tanlab olinadi.
2. Kirxgofning birinchi qonuniga asosan tenglamalar tuzamiz.
Ularning soni zanjir tugunlaridan bitta kam bo'ladi:
a tugun uchun,
b tugun uchun,
c tugun uchun
3. Kirxgofning ikkinchi qonuniga ko'ra mustaqil konturlar uchun tenglamalar tuziladi
10-rasm

Foydalanilgan adabiyotlar

• Axmedov A.P., Xudoyberganov S.B. Elektrotexnika va elektronika. O’quv qo’llanma. Toshkent.“Vneshinvestprom”, 2020 y.
• S.N. Qayumov, O.M. Burhonhodjaev, E.V. Iksar, U.F. Vaxidov. Elektrotexnika va elektronika asoslari. Darslik-Toshkent: “Complex Print”, 2018 y.
• Elektrotexnikaning nazariy asoslari: Oliy o’quv yurtlari talabalari uchun o’quv qo’l. K. I/S.F. Amirov, M.S. Yoqubov, N.G. Jabborov; O’zR Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi. – Toshkent: Talqin, 2008. – 144 b.
• A.S. Karimov va b.q. Elektrotexnika va elektronika asoslari: Oliy o’quv yurt. Talabalari uchun darslik. – T.: O’qituvchi, 1995. – 464 b.
• Ibrohimov U. Elektr mashinalari: O’rta o’quv yurt. Elektrotexnika va elektromexanika ixtisosliklari uchun darslik. – 2- qayta ishlangan va to’ldirilgan nashri. – T.: O’qituvchi, 1988. – 372 b.
• Хонбобоев А.И.,Халилов Н.А. Умумий электротехника ва электроника асослари.Дарслик. – Т.: “Узбекистон”,2000. – 446 б.
• Атабеков Г.И. Теоретические основы электротехники. Линейные электрические цепи: Учебное пособие. 7 – е изд.,СПб.: Издательство «Лань»,2009. – 592 с.