Ў. К. Жалолова фалсафа фанлари номзоди, доцент

“Иқтисодиѐт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 5, июль, 2012 йил 
7 
мос келмайди, зиддиятли бўлади. Зиддиятлар, айниқса, ижтимоий бир тузумдан 
иккинчисига ўтиш даврида кескин тус олиши мумкин. 
Ахлоқнинг таркибий қисмларини таҳлил қилгандан сўнг унга қуйидагича 
таъриф бериш мумкин. Ахлоқ тарихан вужудга келган ижтимоий ходиса бўлиб, 
киши хулқини бошқариш вазифасини бажарадиган, бир-бирини тақозо этадиган 
ва белгилайдиган элементлар ахлоқий онг, ахлоқий амалиѐт ва ахлоқий 
муносабатларнинг мураккаб бирлигидир. 
Ахлоқ «ўз-ўзидан» ҳаракатлантирувчи тизим сифатида маънавий 
ҳаѐтнинг энг муҳим ва кенг соҳаси бўлиб, функционал хусусиятга эга. Унинг 
барча функцияларидаги мураккаб диалектик ўзаро алоқадорликка қараб ўзига 
хослиги ва ролини белгилаш мумкин. Одатда ахлоқнинг умумий функциялари: 
тартибга 
солиш 
(бошқарув), 
рағбат, 
баҳолаш, 
билиш, 
тарбиялаш 
функцияларидан иборат, деб ҳисобланади. Амалда эса уларнинг барчаси бир-
бирини тўлдиради ва бир-бирига ўтиб туради, бири бошқаси орқали (кетма-кет) 
амалга ошади. Бир-бирини тўлдиришда улар ахлоқнинг шахсий ва ижтимоий 
манфаатларнинг мослашувини ва шу асосда жамият мавжудлиги ва 
ривожланишининг зарурий шарти бўлган тартиб-интизомга риоя қилишни 
ифодалайди.