& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Qaraqalpaq a`debiy tilinin` funktsionall


Download 1.82 Mb.
bet196/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Qaraqalpaq a`debiy tilinin` funktsionallιq stilinin` tu`rleri.
A`debiy tilinin` awιzeki so`ylew ha`m jazba stilleri bar. Ha`zirgi a`debiy tilimizde jazba stildin` tu`rleri ko`p. Olar is qag`azlarιnιn` stili, publistikalιq stil, ilimiy stil, ko`rkem a`debiyat stili sιyaqlι tu`rlerge bo`linedi. Ha`tte usι ko`rsetilgen stillerdin` de o`z ishinde bir neshe stillik o`zgeshelikleri boladι. Ma`selen, ko`rkem a`debiyat stilinin` o`zi, poeziyalιq stil, prozalιq stil, satirallιq stil, tιmsallar stili sιyaqlι o`zgesheliklerge iye boladι.
A`debiy tilde samal, gu`z, mektep, gazeta, kitap, jan`a, jaqsι, jaman, uzιn, qιsqa, oqιw, islew, jasaw, barιw, keliw, bu`gin, erten`, bir, u`sh, on, men, sen, ol, siz, biz, t.b. sιyaqlι bir qansha so`zler ha`mme stillerde qollanιla beredi. Bunday ha`mme stiller ushιn ortaq, ken` qollanιlatug`ιn so`zler ulιwma a`debiy yamasa stillik neytral (bir stil ushιn biyta`rep) so`zler dep ataladι.
Stillik neytral so`zlerde qosιmsha ma`ni bolmaydι, olar, ga`pte o`zinin` tuwra ma`nisinde qollanιladι.
Awιzeki so`ylew stili a`debiy tildin` awιzeki so`ylew formasιnιn` tiykarιnda payda boladι. Ko`binese awιzeki so`ylewde pikirdin` anιq, tu`sinikli etip jetkeriwge baylanιslι qarapayιm so`zler, naqιl-maqallar, frazeologiyalιq birlikler qollanιladι. Mιsalι: ag`a, ag`ajan, a`je, apajan, apajanιm, bawιrιm, qulιnιm, janιm, yashullι, aqsaqal, Ka`rim ag`a, A`liyma apa, qorqιp kettim, janιm qalmadι. T.b. sonday aq, awιzeki so`ylewde dawιslι ha`m dawιssιz seslerdi sozιp aytιw yamasa so`zlerdin` da`slepki formasιn buzιp aytιw orιnlarι da ushιrasadι: pa-ay, ba`rekella-a`, apa-a-a, A`liyma-a-n, zawιt (zavod), sot (sud), orιs (rus) t.b.
Awιzeki so`ylew stilinde so`zlerdin` orιn ta`rtibi Erkin boladι. Pikirler qιsqa-qιsqa jay ga`pler arqalι bildiriledi. Olar, ko`binese tolιq emes ga`p, dialog tu`rinde ushιrasadι. Awιzeki so`ylew stili ko`rkem shιg`armalarda personajlardιn` obrazιn jasawda ken` qollanιladι.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling