& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Imtixanlar tamamlanadι. Imtixanlar tamamlanadι!
&Qos noqatlardin’ qoyilatug’in orinlari
Jaziliwda qos naqat usi irkilis belgisinin’ qoyilg’ang’a shekemgi ga’p bo’leginin’ ma’nisin onnan keyingi ga’p bo’leginin’ ma’nisi menen tusindiriletug’inlig’in an’latiw ushin jumsaladi.
Qos noqat tiykarinan minaday orinlarg’a qoyiladi:
1. Izinde ga’ptin’ birgelki ag’zalarinin’ keletug’inin an’latiw ushin qoyiladi. M: Bu’gingi na’wbetshiler: Asan, Gu’lmirza, Anarlar. Birgelki ga’p ag’zalarinin’ aldinda uliwmalastiriwshi so’z kelse, onnan keyin qos noqat qoyiladi. M: Menin’ aytatug’inim minaw: sabaqtan qalman’, ku’ndelikli tapsirmani orinlan’.
2. Misali, ma’selen, joba, tema, mazmuni, shig’ip so’yledi, qarar, ku’n ta’rtibi ha’m t.b. usag’an uliwmalastiriw ma’nisindegi yamasa kiris ag’za tu’rindegi so’zlerdin’ keynine qos noqat qoyiladi. M: Ku’n ta’rtibi: 1. Egiske tayarliq.
3. Qospa ga’ptin’ qurilisindag’i alding;I jay ga’pti son’g’ilari tu’sindirip aniqlap kelgende olardin’ arasina qos noqat qoyiladi. M: Awil arasi suw sepgendey timtiris: iyt u’rmeydi, adam ju’rmeydi.
4. Avtor so’zi menen tuwra ga’ptin’ arasina qos noqat qoyiladi.
&Ko’p noqatin’ qoyilatug’in orinlari
Ga’pte aytilajaq pikirdin’ u’zilgenligin, ga’ptin’ basinda yamasa aqirinda aytilmay qalg’an pikirdin’ bar ekenin, ga’ptin’ dawaminin’ belgisizligin, ga’p ishinde ayrim so’zdin’ tu’sip qalg’anlig’in an’latiw ushin jaziwda ko’p noqat qoyiladi. Ko’p noqattin’ qurami a’dette u’sh noqattan turadi.
Sondayaq ko’p noqat ko’rkem shig’armalarda qaharmanlardin’ tu’rli psixologiyaliq keshirmelerinde (quwniw, qorqiw, tanlaniw h.t.b.) so’z taba almay albirap qaliwin an’latiw ushin ga’p ishinde yamasa ga’pler aralig’inda ha’dden tis uzaq irkilis (pauza) islengenligin an’latiw ushin qollaniladi.
Ilimiy siyasiy adebiyatlarda ko’p noqat siltemelarge (tsitatalarg’a ) baylanisli ko’birek qoyiladi. Uzinnan shubay kontekst silteme iretinde tutasi menen alinbay onin’ ayrim bo’lekleri tu’sirilip qaldirilip soni an’latiw ushin ko’p noqat qoyiladi. Eger siltemenin’ bas bo’legi tu’sirilse, ko’p noqat onin’ onin’ aldina qoyiladi, eger aqirg’i bo’legi tu’sirilse , onda siltemenin’ siltemenin’ ortasina qos noqat qoyiladi. Eger tutas bir ga’ptin’ basinan yamasa ortasinan ayirim so’zler tu’sirilse, ko’p noqattan keyin menshiklik atliq kelmese, onda onnan keyin jazilg’an so’z kishi ha’rip penen jaziladi.