& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

3.Feyil tirkewishler
3. Feyil tirkewishlerdin` toparιna ko`mekshi so`z wazιypasιna o`tken qarap, qaray, qarag`anda, qaramastan, baslap, boylap, jag`alap t.b ko`mekshi so`zler kiredi.bular ga`p ishinde qollanιlιw o`zgesheligine qaray, birde ma`nili so`z birde ko`mekshi so`z wazιypalarιnda qollanιla beredi. Ko`mekshi ( Tirkewishlik) xιzmette kelgende, olar o`zinen burιn kelgen ha`r tu`rli seplik qosιmtalι so`zler menen dizbeklesedi.
1. Feyil tirkewishlerdin` qaray, qarap, qaramastan, qaramay tu`rleri barιs sepligindegi boylap, jag`alap, tu`rleri tabιs, al baslap tirkewishi shιg`ιs sepligindegi so`zler menen dizbeklesip qollanιladι.
a) qaray, qarap tirkewishleri barιs sepligindegi so`zler menen qollanιlιp kelgende , orιn, waqιt ha`m sιnlιq ma`nilerdi bildiredi. Mιsalι: 1. Awιldan shιqqan eki atlι tawg`a qarap bag`dar alg`an edi. 2. tu`nge qaray ku`n suwιta basladι. 3. Iz tupa-tuwrι A`miwda`r`yag`a qaray tarttι.
b) qaramastan, qaramay tirkewishleri barιs sepligindegi so`zlerge dizbeklesip kelip, qarsιlaslιq ma`ni an`latadι.Mιsalι: 1. Jιynalιstιn` ashιlιwιna qaramastan ha`r jerge adamlardιn` ko`bisinin` betinen jan`ag`ι uzak ku`lkinin` izi o`shpedi. 2. Olar ko`p bolg`anιna qaramay tιm-tιraqay qashtι.
s) Jag`alap, boylap tirkewishleri tabιs sepligi menen qollanιlιp, orιn ma`nisin bildiredi. 1. Paroxod ketip bartιrg`an jaqqa qaray jag`ιstι jag`alap juwιrdι. 2. Asfalt joldι boylap eki yarιm saattay waqιt ju`rdik.
d) baslap tirkewishi shιg`ιs sepligindegi so`z benen dizbeklesip waqιtlιq ma`ni bildiredi.
Mιsalι: Sol ku`nnen baslap mag`an mu`na`sebeti o`zgerdi.
Da`nekerler
Da`nekerler-birgelikli ag`zalardι ha`m qospa ga`ptin` quramιndag`ι jay ga`plerdi baylanιstιratug`ιn ko`mekshi so`z shakabι. Olar so`z tu`rlewshi ha`m so`z jasawshι qosιmtalar menen o`zgermeydi. o`z aldιna ga`p ag`zasι bola almaydι.
Da`nekerler morfologiyalιq quramιna qoray dara ha`m qospa bolιp ekige bo`linedi.
Dara da`nekerler: ha`m,ja`ne,tag`ι, menen,da,de,ta,te,yamasa,ya,geyde
Qospa da`nekerler: ja`ne de, degen menen, biraq ta, yaki bolmasa, sonda da, eger de
Jazιwda biraq, lekin, sebebi, sonlιqtan, o`ytkeni, sol sebepli, sonιn` ushιn da`nekerlerinin` aldιna u`tir qoyιladι. Sonday-aq ha`m, da, de, ja`ne, ga`, ga`hi, ya, yaki t.b da`nekerler takrarlanιp kelgende de, birgelikli ag`zalardιn` arasιna u`tir qoyιladι.