£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

Oliy Majlis 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining 

Konstitutsiyasiga muvofiq Respublika parlamentining nomi Oliy Majlis deb ataladigan 

bo’ldi. Konstitutsiyaning 76-moddasida "O’zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi oliy 

davlat vakillik organi bo’lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi", deb 

belgilab qo’yildi. Konstitutsiyaga muvofiq bir palatali parlament - O’zbekiston 

 

Respublikasi Oliy Majlisini shakllantirish tadbirlari ko’rildi. 1993 yil 28 dekabrda  

"O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylovlar  to’g’risida", 1994 yil 22 sentyabrda  

"O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi to’g’risida" qonunlar qabul  qilindi. Oliy Majlis 

hududiy saylov okruglari bo’yicha ko’p partiyaviylik asosida besh yil muddatga 

saylanadigan 250 nafar deputatdan iborat bo’lishi belgilandi. 

1994 yil 25 dekabr kuni O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga  birinchi marta 

erkin, demokratik va ko’p partiyaviylik va muqobillik asosda saylovlar o’tkazildi. Har bir 

saylov okrugida ikki-uch nomzod, jami 700 nafar nomzod deputatlik uchun kurashdi.  

Saylovchilar birinchi marta nomzodlarni tanlab olish imkoniyatiga ega bo’ldi. 

Nomzodlarning birontasi ham etarli ovoz ololmagan saylov okruglarida 1995 yil 8 va 25 

yanvar kunlari takroriy saylovlar bo’ldi.  Oliy Majlisga 250 deputat saylandi. 

Oliy Majlis 1995- 1999 yillarda ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotiga 

asoslangan demokratik davlat qurishdan iborat yo’lni huquqiy jihatdan ta’minlashga 

qaratilgan  10 kodeks, 2 milliy dastur, 145 qonun, 452 qaror qabul qildi. Shuningdek, u 70 

ta xalqaro shartnomani ratifikatsiya qildi, xalqaro konventsiyalarga qo’shilish to’g’risida 

58 ta qaror qabul qildi.  

---

 

313

Ikkinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga 1999 yil dekabrda 

saylovlar bo’lib o’tdi. Saylovlarda 7 ta subekt - beshta siyosiy partiya, hokimiyat vakillik 

organlari va saylovchilarning tashabbuskor guruhlaridan jami 1010 nafar nomzod 

qatnashdi. Oliy Majlisga O’zbekiston xalq demokratik partiyasidan 48, "Fidokorlar" 

milliy demokratik partiyasidan 34, «Vatan taraqqiyoti» partiyasidan 20,  "Adolat" sotsial-

demokratik partiyasidan 11, "Milliy tiklanish" demokratik partiyasidan 10, hokimiyat 

vakillik organlaridan 111 va saylovchilar tashabbus guruhlaridan 16 nafar vakil deputat 

etib saylandi. 

 

O’zbekiston Respublikasi bir palatali parlamentining 2000-2004 yillarda bo’lib 

o’tgan 16 sessiyasida 101 ta qonun, 300 dan ortiq qaror qabul qilindi, 55 ta xalqaro 

shartnoma va bitimlar ratifikatsiya qilindi. O’zbekiston Respublikasining 329 ta qonun 

xujjatiga 1357 ta o’zgartirish va qo’shimchalar kiritildi. 

  

Bir palatali O’zbekiston Respublikasi parlamenti – Oliy Majlisi 1995-2004 yillarda 

o’z faoliyatini quyidagi yo’nalishlarda samarali olib bordi: 

¾  O’zbekistonda o’tkazilayotgan islohotlarning huquqiy bazasini 

mustahkamlovchi qonunlar yaratish; 

¾  qabul qilingan qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish; 

¾  parlamentlararo aloqalarni rivojlantirish va mustahkamlash; 

¾  shaxsning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklarini himoya qilish; 

¾  amaldagi qonun hujjatlarimiz monitoringini xalqaro huquq normalarini 

o’rgangan holda olib borish; 

¾  joylardagi hokimiyat vakillik organlariga amaliy yordam ko’rsatish.   

Muxtasar qilib aytganda, 1995-2004 yillarda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 

bir palatali parlament sifatida xalq fikrini e’tiborga olish, ochiqlik va oshkorolik 

tamoyillari asosida faoliyat yuritdi. Parlamentchilikda demokratik asoslar yaratildi. Bir 

palatali Oliy Majlis milliy parlamentarizm rivojlanish tarixida munosib o’rinni egalladi. 

   

Prezident Islom Karimov 2000 yil 25 may kuni 

ikkinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining ikkinchi sessiyasida doimiy 

asosda ishlaydigan ikki palatali parlament tizimiga o’tishni taklif qildi. Darhaqiqat,  

mustaqillikning o’tgan 10 yili davomida parlamentchilikda demokratik asoslar 

shakllantirildi, endi bir palatali parlamentdan ikki palatali parlamentga o’tish uchun zarur 

shart-sharoitlar yaratgan edi. 

2001 yil 6-7 dekabr kunlari bo’lib o’tgan Oliy Majlisning ettinchi sessiyasida ikki 

palatali parlament tuzish masalasi muhokama qilindi va parlamentni ikki palatali qilib 

tuzish zarur, degan xulosaga kelindi. 2002 yil 27 yanvar kuni «Siz kelgusi chaqiriq 

O’zbekiston Respublikasi parlamentini ikki palatali qilib saylanishiga rozimisiz?» degan 

masalada referendum bo’lib o’tdi. Referendumda qatnashganlarning 93,65 foizi rozi 

ekanligini bildirib ovoz berdilar. 

2002 yil 4-5 aprel kunlari bo’lib o’tgan Oliy Majlisning sakkizinchi sessiyasida 

«Referendum yakunlari va davlat hokimiyati tashkil etishning asosiy printsiplari 

to’g’risida» Konstitutsiyaviy qonun qabul qilindi. Mazkur qonunda respublika 

parlamentining nomi Oliy Majlis deyiladi, u ikki palatali - quyi va yuqori palatalardan