0-Buyruqlar tizimi, operandlarning(78-96). docx

Buyruqlar tizimi arxitekturasi kassifikatsiyasi. Kompyuter texnikasining
rivojlanish tarixi xuddi ko'zgudagidek, ishlab chiquvchilarning u yoki bu buruqlar
tizimi arxitekturasi istiqbollari haqidagi qarashlarida sodir bo'lgan o'zgarishlarni aks
ettiradi. BTA sohasidagi hozirgi holat 3.3-rasmda ko'rsatilgan.
Ko'pincha BTAning yangi turiga o'tishni oldindan belgilab beradigan sabablar
orasida ikkita eng muhimiga to'xtalib o'tamiz. Birinchisi, kompyuter tomonidan
bajariladigan operatsiyalarning tarkibi va ularning murakkabligi. Ikkinchisi,
ma'lumotlarni qayta ishlash buyrqularining manzil qismida ko'rsatilgan manzillar soni
va uzunligiga ta'sir qiluvchi operandlarni saqlash joyi. Aynan shu xususiyatlar
buyruqlar tizimi arxitekturasini klassifikatsiyalash ko'rsatkichlari sifatida qabul
qilinadi.
3.3-rasm. Buyruqlar tizimi arxitekturasini ishlab chiqish xronologiyasi
Buyruqlarning tarkibi va murakkabligiga ko'ra klassifikatsiyalash.
Zamonaviy dasturlash texnologiyasi yuqori darajadagi tillarga (YuDT) qaratilgan

---

81
bo'lib, uning asosiy maqsadi dasturlash jarayonini osonlashtirishdir. Ammo YuDT ga
o'tish jiddiy muammoni keltirib chiqardi: YuDT uchun xarakterli murakkab
operatorlar ko'pchilik kompyuterlarda amalga oshiriladigan oddiy mashina
operatsiyalaridan sezilarli darajada farq qiladi. Ushbu nomuvofiqlikning natijasi
HMda dasturlarning yetarli darajada samarali bajarilmasligidir. Muammo semantik
bo'shliq deb ataladi va uni hal qilish uchun kompyuter ishlab chiqaruvchilari hozirda
uchta yondashuvdan birini va shunga mos ravishda BTAning uchta turidan birini
tanlaydilar:
„ to'liq buyruqlar to'plamiga ega arxitektura: CISC (Complex Instruction Set
Computer);
„ qisqartirilgan buyruqlar to'plamiga ega arxitektura: RISC (Reduced
Instruction Set Computer);
„ juda uzun so’zli buyruqlarga ega arxitektura: VLIW (Very Long Instruction
Word).
Yuqorida keltirilgan arxitekturalar haqida keyingi ma’ruzalarda batafsil
yoritiladi.