0-Buyruqlar tizimi, operandlarning(78-96). docx

Butun sonlar. Raqamli ma’lumotlarning asosiysi – bu butun sonlardir. Butun
sonlar kompyuterda ikkilik sonlar ko‘rinishida saqlanadi. Ular odatda 8, 16, 32 va 64
bitli uzunliklardan biriga ega bo‘lishlari mumkin. Kompyuterda butun sonlar ishorali
va ishorasiz ko‘rinishlarda ifodalanishi mumkin (3.9-rasm). 32-razryadli so‘z (rus
tilida – слово) yordamida 0 dan 2
32
-1 gacha bo‘lgan ishorasiz, hamda -2
31
-1 dan
+2
31
-1 gacha bo‘lgan ishorali butun sonlarni ifodalash mumkin.
Butun bo‘lmagan sonlar. Butun bo‘lmagan sonlarni (3,14; 0,495; 0,0056; …)
ifodalash uchun suriluvchi nuqtali sonlar ishlatiladi (rus tilida - числа с плавающей
точкой). Ularning uzunliklari 32, 64 yoki 128 bitgacha bo‘lishi mumkin (3.10-
rasm).
3.9.-rasm. Butun sonlar.

---

88
3.10-rasm. Suriluvchi nuqtali sonning IEEE standartidagi formatlari.
Misollar: 3,14 = 0,314 * 10
1
0,495 = 0,495 * 10
0
0,00056 = 0,56 * 10
-3
2014 = 0,2014 * 10
4
314; 495; 56; 2014 - mantissalar.
1; 0; -3; 4 – eksponentalar (darajalar, tartiblar) (3.11-rasm).
3.11-rasm. Suriluvchi nuqtali sonlarga misollar.

---

89
O‘nlik sonlar. Bunda o‘nlik sistemasida yozilgan har bir raqam, ikkilik
sistemasidagi to‘rtta raqam bilan almashtiriladi. Ikkita o‘nlik raqam, bitta baytga
joylashtiriladi (3.12-rasm). Bu ikkilik-o‘nlik formati deb ataladi. (rus tilida
–
двоично-десятичный формат).
Misollar: 25 ---
0010 0101
367 ---
0011 0110 0111
1987 ---
0001 1001 1000 0111
3.12-rasm. O‘nlik sonlarga misollar.
Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar va ularning xillari.
Simvolli 
ma’lumotlar. 
Matnlarni 
ishlashda, 
ma’lumotlar 
bazalarini
boshqarishda va boshqa shularga o‘xshash xollarda simvolli ma’lumotlar bilan
ishlashga to‘g‘ri keladi. Simvolli ma’lumotlarga misol qilib ASCII (American
Standard Code for Information Interchange) va UNICODE kodlarini keltirish
mumkin. Ularning uzunliklari mos xolda 7 (8) va 16 razryadli bo‘lishi mumkin (6.3-
jadval).