0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari

l + 8 / ( / . + I, 2) ’ 
■ 1 +
- 1 ) si n V ’

---

21- rasm. Tira]ish:
a - yog'och tolalan bo'ylab bo'ylama; b - tolalanga ko'ndalang; v • tolalariga burchak 
ostida qiyshiq; 1 - elementlar, 2 • tortuvchi boltlar, 3 • qoplamtar, 4 • po'lat 
mahkamlash; S* tayanch ; 6 - qoziq; 7 - ezilishdagi kuchlanish epyuralari; a ■■ ezilish
burchagi.
Poiatbog' lovchili birikma - bu shunday yog‘od\ elementiari larikmasiki, unda 
ta’sir qilayotgan zo'riqishlar po'lat bolt, steijen, mix, vint, XMnui, tishli plastinka va 
boshqa bog'lovchilar orqali uzatilishi mumkin. Bulaming ichida eng ko'p tarqal- 
gani - bolt va mix hisoblanadi. Bohli birikmalar cho'ziluvchi va egiluvchi boltli 
búikmalarga bo'Iinadi.
Tortuvchi boltli birikmalarda boltlar, konstruksiyalarning ayrim tugunlari- 
ni va alohida elementlarni ko'ndalang zich birikiirish uchun xizmat qiladi (22-rasm).

---

Bollning diametri konstruktivtanlanadi. Tortuvchi boltlar diametri 12mmúai\ va 
birikma umumiy qalinligining H20 qismidan kam olinmaydi. Tcrtuvdii boltli birik­
ma yog'och konstruksiyalarini tayanchlarini mahkamlashda, orayo]xna konstruk- 
siyalarga jihozlami osishda va yana tugun birikmalarida qo'lianiiadi. Ular hisobiy 
yuklamalar bo'yicha cho'zuvchi kuchga hisoblanadi. Bolt uchun teshilgan zaif 
kesim cho'zilishga hisoblanadi;

N
< R
. (3.2)
0.8
.4
buyerda: /? - po'latninghisobiy qarshiligi,/? = 235A^f*£i; 0,8-zaifkesimda 
kuchlanishlar to'planishini e'tibOTga oladigan koeffitsiyent.
Boltni joylashtirish tartibi va qoidalari:
9230
" m
, ^sh
yj
И
^sh
22* rasm. Cho'ziluvchi boldi binkmalar: a- bdt; b • bolt va yog'ochning ishlash 
sxemalari; v - shaybaning ishlash sxemalari; 1- shayba; 2 • boh kallagi; 3 - o'zak;
4 • gayka; S - kuchlanish epyurasi.
Egilishda, tolaUri bo‘yiab to'g'ri tartibda joylashtirilganda boltlar orasidagi 
masofa eng kamida 
, ko'ndalang yo'nalish bo'yicha esa yon tomonidan
kamida 
boltlar orasidagi masofa 
~ 3,5d^ ; shaxmat tartibida boltlar
joylashtirilganda, bo'ylama yo'nalish bo'yicha birincÜ qoldiriladigan masofa 
*
7c/y keyingi oraliq masofalar minimum 
= 3,5d^; ko'ndalang yo'nalish bo'yicha 
yon tomonidan birinchi masofa 5^ = 5^^, oraliqlaridagi masofalar esa Sj = 3,5d^.
Agar metall qoplamali bo'lsa, birinchi 5*^ = 
masofa qoldiriladi, keyingi 
boltlar har S, = 7d^ da qo‘yilishi mumkm(23‘rasmga qarang).

---

'3,5d[
i \
\ 7d
S,5d
% ±