0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari

3 -B O B  
Yog^och va plastm assa k on stru k siy a la rin in g 
b irik m alari
3 .1 . Y o g ‘o ch k on stru k siy a la rin in g b irik m alari
Yog'och materialining oichamlari cheklanganligi uchun, ulami ko'pincha 
uzaytihsh, ko'ndalang kesimini kattalashtihsh zarur bo'libqoladi. Shunday hollarda 
birikmalardan foydalanishga to'g'ri keladi. Yog'ochni ko'ndalang kesimi bo'yicha 
ham, icunligi bo'yidia ham biriktirish mumkin.
Ishlash xarakteriga qarab ular quyidagi turlarga bo'linadi:
a) maxsus bog'lovchilarsiz - tirash, o‘yiq birikmalari;
b) siqilishga ishlovchi bog' lovchili - shponka, kolodka;
v) egilishga ishlovchi bog'lovchili - bolt, qoziq, mix vint, plastinka;
g) cho'zilishga ishlovchi bc^Uovchili - bolt, xomut, vint;
d) siljish-yorilishga ishlovchi bogiovchili - yelimlangan yog'och.
iCo'rinibturibdiki, lár xil bogiovchilar turli birikma turlarida uchraydi Shu­
ning uchun ularni quyidagi guruhlarga bo'lam iz: metall bog'lovchih, yelim 
bog'lovchili, yog'och bog'lovchili. Bulardan tashqari ishlash xarakteriga qarab 
yana birikmalami m <^lva bikr bog'lovchili turlarga hamajratish mumkin.
Konstniksiya elementlarini biriktirish jarayonida teshik va o'yiqlar hosil qi­
lishga to 'g 'ri keladi. Bular ko'ndalang kesimning zaiflashishiga va deformatsiya- 
lanuvchanlikni otishiga sababbo'ladi. Shuning uchun birikmalaming mustahkam­
ligi va deformatsiyalanuvchaniigi,hisoblash va tayyorlashga, yelimni to 'g 'ri tan- 
iashgabog'liqdir.
Maxsus bog' lovchilarsiz birikmalarda uncha katta bo'lmagan zo'riqishlar hosil 
bo'ladi yoki zo'riqishlar bir elementdan boshqasiga birdaniga uzatiladi (21-rasm). 
Ulardagi maxsus bog' lovchilami hisoUash talab qilinmaydi. Bunday birikmalarga 
konstnictivo'yiqlar va pesh o'yiqlar kiradi. Yog'och konstruksiyalaridagi eng k o 'p
tarqalgan konstniktivbirikmalarga: chorako‘yiq, shpunt, yarim o'yiq\« qiyaker- 
tishlar kiradi. O'yiqlar juda sodda va ishonchli birikmalar hisoUanadi va siqilishga 
ishlovchi elementlami ulash uchun qo'llaniladi. Ular siquvchi bo'ylama kuchdan 
ta’sir bo'ladigan eztlishga ishlaydi va hisoblanadi. Ular cho'zilishga ishlamaydi. 
Bunday birikmalar yuqorida keltirilgan (2.50),(2.51), (2.52) formulalaryOTdamida 
mustahkamlikka tekshiriladi:
P 
_ P 
______________ p
_ __________ ____________