0Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Бир белги бўйича тўлиқ, иккинчи белги бўйича тўлиқсиз доминантлик ҳолатида белгиларнинг ирсийланиши.


80-масала*. Чекланмаган шохли, қўнғир толали ғўза линияси чекланган шохли, оқ толали бошқа бир линия билан чатиштирилиб, F₁ да чекланмаган шохли, новвот ранг толали дурагайлар олинди. F₁ дурагайлари ўз-ўзи билан чанглантирилиб F₂ дурагайлари олинди. F₂ да ҳосил бўладиган фенотипик ва генотипик синфларни аниқланг. F₁ дурагайлари ҳар икки ота-она билан қайта чатиштирилса, қандай генотип ва фенотиплар ҳосил бўлади?
Масаланинг ечилиши:
Белги Ген
Чекланмаган шохланиш S
Чекланган шохланиш s
Қўнғир тола Fr^Br
Оқ тола Fr^br
Новвот ранг тола Fr^Br Fr^br

F₁ дурагайларида чекланмаган шохланишнинг ривожланиши она сифатида олинган линиянинг шохланиш типи бўйича доминант гомозиготали эканлигини кўрсатади. Ота-она линияларининг генотипларини ёзамиз:

чекланмаган шохли, чекланган шохли,
қўнғир толали оқ толали
P ♀ SS Fr^Br Fr^Br X ♂ ss Fr^br Fr^br
G SFr^Br sFr^br
F₁ Ss Fr^Br Fr^br - чекланмаган шохли, новвот ранг толали
чекланмаган шохли, чекланмаган шохли,
новвот ранг толали новвот ранг толали
P ♀ Ss Fr^Br Fr^br X ♂ Ss Fr^Br Fr^br
g SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br
F₂ SS Fr^BrFr^Br - 1 чекланмаган шохли, қўнғир толали
SS Fr^Br Fr^br - 2 чекланмаган шохли, новвот ранг толали
SS Fr^br Fr^br - 1 чекланмаган шохли, оқ толали
Ss Fr^BrFr^Br - 2 чекланмаган шохли, қўнғир толали
Ss Fr^Br Fr^br - 4 чекланмаган шохли, новвот ранг толали
Ss Fr^br Fr^br - 2 чекланмаган шохли, оқ толали
ss Fr^BrFr^Br - 1 чекланган шохли, қўнғир толали
ss Fr^Br Fr^br - 2 чекланган шохли, новвот ранг толали
ss Fr^br Fr^br - 1 чекланган шохли, оқ толали.
Фенотипик синфлар:
1. чекланмаган шохли, қўнғир толали - 3
2. чекланмаган шохли, новвот ранг толали - 6
3. чекланмаган шохли, оқ толали - 3
4. чекланган шохли, қўнғир толали - 1
5. чекланган шохли, новвот ранг толали - 2
6. чекланган шохли, оқ толали - 1
Фенотипик синфлар нисбати 3 : 6 : 3 : 1 : 2 : 1
Генотипик синфлар нисбати 1 : 2 : 2 : 4 : 1 : 2 : 1 : 2 : 1
Агар бир белги бўйича тўлиқ доминантлик, иккинчи белги бўйича тўлиқсиз доминантлик ҳодисаси кузатилса, F₂ да 6 та фенотипик синф ва 9 та генотипик синфлар ҳосил бўлади.
Агар F₁ дурагайларини доминант гомозиготали ота-она билан қайта чатиштирсак, у ҳолда:
чекланмаган шохли, чекланмаган шохли,
новвот ранг толали қўнғир толали
P ♀ Ss Fr^Br Fr^br X ♂ SS Fr^Br Fr^Br
g SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br SFr^Br
F_B 1. SS Fr^BrFr^Br - чекланмаган шохли, қўнғир толали
2. SS Fr^Br Fr^br - чекланмаган шохли, новвот ранг толали
3. Ss Fr^BrFr^Br - чекланмаган шохли, қўнғир толали
4. Ss Fr^Br Fr^br - чекланмаган шохли, новвот ранг толали
2 та фенотипик синф ҳосил бўлади:
1. чекланмаган шохли, қўнғир толали - 2
2. чекланмаган шохли, новвот ранг толали - 2
Нисбат 2 : 2
Агар F₁ дурагайлари рецессив гомозиготали ота-она билан қайта чатиштирилса:
чекланмаган шохли, чекланган шохли,
новвот ранг толали оқ толали
P ♀ Ss Fr^Br Fr^br X ♂ ss Fr^br Fr^br
g SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br sFr^br
F_B 1. Ss Fr^BrFr^br - чекланмаган шохли, новвот ранг толали
2. Ss Fr^br Fr^br - чекланмаган шохли, оқ толали
3. ss Fr^BrFr^br - чекланган шохли, новвот ранг толали
4. ss Fr^br Fr^br - чекланган шохли, оқ толали
Иккинчи вариантдаги қайта чатиштиришда тўртта фенотипик синфлар ҳосил бўлади ва уларнинг нисбати 1 : 1 : 1 : 1.